Sa ilalim ng matinding araw sa Maynila, isang batang lalaki ang palaging nakaupo sa gilid ng bangketa. Siya si Gelo. Marumi ang damit, butas-butas ang shorts, at ang mga paa ay nakatapak sa sementong tila baon na sa alikabok ng maraming taon. Sa kabila ng kalsada, nakatindig ang isang marangyang mansyon sa Ayala Alabang — puti ang mga haligi, perpektong gupit ang mga halaman, at mataas ang gate.
Para sa karamihan, isa lang siyang palaboy. Ngunit para kay Gelo, ang bahay na iyon ay bangungot. Dito huling nakita ang kanyang ina, si Lilya, isang tahimik na kasambahay. Ang alaala niya: ang ina na tumatakbo sa loob, duguan ang laylayan ng uniporme, umiiyak at bumulong, “Anak, huwag kang babalik dito… pangako mo.” Pagkatapos noon, naglaho si Lilya na parang bula.
Lumipas ang taon, natutong mabuhay sa lansangan si Gelo, ngunit ang obsesyon sa mansyon ay hindi naglaho. Dala ang kupas na litrato ng ina, bumubulong siya sa hangin: “Kailangan kong malaman bakit kayo nawala.” Alam niyang may tinatago ang mga pader na iyon.
Nagbago ang katahimikan nang dumating si Lucas Villarruel, matangkad at matagumpay na tech entrepreneur mula sa Silicon Valley, upang asikasuhin ang naiwang ari-arian ng yumaong ama, si Don Renato Villarruel. Pagbaba niya ng sasakyan, sinalubong siya ng sigaw:
— “Huwag kang papasok sa bahay mo!”
Si Gelo iyon, nanginginig sa gitna ng kalsada. “May masama diyan.”
Tinutukoy ng security guard bilang gutom lang na bata si Gelo, ngunit sa unang gabi sa mansyon, naramdaman ni Lucas ang kakaibang lamig — hindi mula sa aircon, kundi tila nagising mula sa matagal nang pagkakatulog.
Nagkrus muli ang landas ng dalawa nang muntik nang masagasaan si Gelo habang tumatawid ang convoy ni Lucas. Tumitig siya kay Lucas at paulit-ulit na binigkas ang babala:
— “Huwag kang papasok sa bahay mo.”
Nagulat si Lucas at tinanong ang bata:
— “Anong pangalan mo?”
— “Gelo po.”
— “Bakit mo ako pinipigilan?”
— “May mga taong hindi na lumabas mula riyan. Katulad ng nanay ko. Si Lilya.”
Ang pangalan ng kanyang ina ang nagbukas ng palaisipan. Kinumpirma ni Mang Cesar, matagal nang katiwala, ang biglaang pagkawala ni Lilya:
— “Basta umalis na lang siya. Mula noon, pinasara na ang basement. Bawal bumaba roon.”
Nagsimulang mag-imbestiga si Lucas. Sa lumang gamit ng ama, natagpuan niya ang susi na may nakaukit na pangalan: LILYA. Kasabay nito, sa blueprint ng mansyon, may kwarto sa basement na sinadyang burahin sa bagong plano.
Isang gabi, bumaba si Lucas sa basement. Amoy-amag at alikabok ang paligid. Nakita niya ang pader na iba ang textura, mas bagong semento. Tinoktok niya — tunog-guwang, may espasyo sa likod, may naamoy na amoy ng kalawang at dugo. Sa CCTV, nakitang gabi-gabi siyang nag-sleepwalk, bumababa sa hagdan at tumatayo sa harap ng pader.
Habang si Lucas ay nag-iimbestiga, nakakuha si Gelo ng impormasyon mula sa matandang hardinero:
— “Ako mismo ang naglagay ng bagong pader para tabunan iyon. Akala ko renovation lang. Hanapin mo ang kwarto sa ilalim ng kwarto.”
Muling hinarap ni Gelo si Lucas:
— “Kailangan nating buksan ‘yung basement.”
Nagkasama silang bumaba. Tinuro ni Gelo ang pader. Binutas ni Lucas ang semento. Sa likod, isang lumang kahoy na pinto ang bumungad. Ginamit niya ang susi na may pangalang “Lilya.” Bumukas ito.
Sa madilim na silid, mababa ang kisame, may sirang kama at bakas ng lumang dugo sa sahig. Napaluhod si Gelo. Sa mesa, nakita ni Lucas ang pendant — lumang kwintas na may litrato ng babaeng nakangiti, hawak ang isang sanggol.
— “Ito po ‘yung suot ng nanay ko,” humagulgol si Gelo.
Habang plano na ni Lucas i-report sa pulisya, may grupo ng lalaking nagpanggap na contractors ang nagtangkang sirain ang basement. Pero nagbantay si Gelo at sumigaw:
— “Huwag kang papasok sa bahay mo, Lucas!”
Naagapan ng security at pulis ang insidente. Natuklasan ang bagong hukay — tangkang pagtakpan ang mas malalim pang lihim.
Sinimulan ang forensic excavation. Natagpuan ang pitong kalansay sa ilalim ng semento. Isa sa mga ito ay may suot na kasambahay uniform na may name tag: LILYA S.
Ang bansa’y yumanig. Ang “Mansyon ng mga Nawawala” ang naging headline. Kasama sa biktima sina Irene, Josie, at apat pa na hindi agad nakilala.
Tumayo si Lucas sa harap ng media:
— “Ang mga kasalanan ng nakaraan ay hindi dapat itinatago. Bilang anak, tinatanggap ko ang katotohanan at mananagot para sa katarungan.”
Si Gelo, na dating tinatawag na baliw, ay naging simbolo ng hustisya. Itinatag ni Lucas ang Lilya Foundation at isinabatas ang Gelo Protection Act. Ang mansyon ay giniba at muling itinayong “Lilya’s Light”, isang orphanage at community center para sa mga batang lansangan.
Ngayon, bumabalik si Gelo sa bagong tahanan. Hindi na sa gilid ng gate, kundi upang pumasok. Tinanggap siya ng tawanan ng mga bata at liwanag ng silid. Sa dingding, mural ni Lilya na may tray ng pagkain.
— “Salamat, Ma,” bulong ni Gelo. “Hindi ko po kayo nakita nung huli, pero nahanap ko kayo.”