Ako si Maria Dela Cruz, tatlumpung taong gulang, isang simpleng ina na minsang naniwala na sapat na ang pag-ibig para tumibay ang pamilya.
Nag-asawa ako sa edad na dalawampu’t tatlo, kay Eduardo, isang tahimik ngunit mabuting lalaki. Sa loob ng anim na taon ng aming pagsasama, tatlong beses akong biniyayaan — pawang mga babae: sina Anna, Liza, at Mika.
Para sa akin, sila na ang buong mundo ko. Pero para sa biyenan kong si Doña Rosario, sila raw ay “tatlong pagkakamali.”
“Wala kang silbi, Maria,” sabi niya minsan habang nag-aalmusal kami sa mahabang mesa ng kanilang bahay sa Quezon City. “Tatlong babae? Paano na ang apelyido namin? Sino ang magpapatuloy ng lahi ng Dela Cruz?”
Tahimik lang si Eduardo. Wala siyang masabi. Hindi man lang ako ipinagtanggol.
Doon ko unang naramdaman na kahit gaano mo kamahal ang isang pamilya, minsan, ikaw pa rin ang magiging dayuhan sa loob ng sarili mong tahanan.
Kaya kinabukasan, bago pa sumikat ang araw, nag-empake ako.
Isang lumang maleta. Tatlong batang umiiyak. Isang inang piniling umalis para hindi tuluyang masira.
Nang makarating kami sa Tondo, nakakita ako ng maliit na silid — sikip, amoy alikabok, pero may pahinga. Doon nagsimula ang bago naming buhay.
Habang inaayos ko ang mga damit sa maleta, lumapit si Mika, ang bunso kong limang taong gulang. May hawak siyang kahong kahoy.
“Mama, ito po, nahulog sa bag ko. Parang galing kay Lola. Sorry po.”
Inabot ko iyon, iniisip na baka alahas lang.
Pero nang buksan ko, napatigil ako.
Sa loob, may mga ultrasound results — may petsa, at may nakasulat sa bawat pahina:
“Gender: Male.”
Nanlamig ako.
Naalala ko — iyon ang unang pagbubuntis ko.
Ang batang sinabing “mukhang babae,” kaya pinilit ni Doña Rosario na uminom ako ng halamang pampalinis. Sabi niya, “baka malas na babae na naman ‘yan.”
Ilang araw lang matapos iyon, ako’y nagdugo at nawalan ng bata.
Ngayon ko lang nalaman — lalaki pala siya.
Tahimik akong umiyak. Hindi lang sa sakit, kundi sa bigat ng katotohanang matagal na niyang itinago.
Ni hindi ko alam kung paano ko siya patatawarin — o kung kaya ko pa.
Mula noon, nagtrabaho ako. Nag-bookkeeping, nag-online freelancing, kahit ano para maitawid ang tatlong bata.
Hanggang sa dumami ang kliyente, nakapagtabi ako, at nakapagpatayo ng maliit na opisina sa Maynila.
Tatlong taon ang lumipas — nakabili ako ng bahay.
At hindi lang basta bahay — katapat mismo ng mansyon ng mga Dela Cruz.
Pininturahan ko ito ng puti at bughaw, at isinabit sa harap ng gate ang karatulang may nakasulat:
“Tahanan ng Tatlong Munting Ibon.”
Isang umaga, nagpadala ako ng sobre sa mansyon.
Sa loob, tatlong bagay:
- Kopya ng lumang ultrasound.
- Isang sulat:
“Pinalayas ninyo ako dahil sabi ninyo, hindi ako kayang magkaanak ng lalaki.
Pero kayo mismo ang dahilan kung bakit hindi ninyo siya nakilala.” - At isang litrato namin ng mga anak ko — si Anna, tumanggap ng medalya sa science fair; si Liza, kampeon sa Math Olympiad; at si Mika, may hawak na tropeo sa storytelling contest.
Wala akong isinulat na galit.
Wala akong ipinakitang hinanakit.
Tanging katotohanan — sapat para gumuho ang mga dingding ng kanilang kayabangan.
Ilang linggo ang lumipas, nakita kong nakatayo si Doña Rosario sa kanilang gate. Tahimik siyang nakatingin sa karatula ng bahay namin.
Walang salita. Tanging luha ang lumabas sa kanyang mga mata.
At ako?
Tuwing gabi, habang nag-aaral ang tatlong anak kong babae, pinagmamasdan ko sila.
Tatlong batang minsang itinuring na kulang — ngunit ngayon, dahilan ng lahat ng lakas ko.
Ngumiti ako at bumulong,
“Sabi nila, kailangan ng anak na lalaki para ipagmalaki ang pamilya.
Pero ako, may tatlong prinsesa — at isang pusong marunong tumindig.”
Ang kwento kong ito ay hindi tungkol sa paghihiganti.
Ito ay tungkol sa pagbangon — at sa katotohanang ang halaga ng isang ina ay hindi nasusukat sa kasarian ng kanyang anak, kundi sa tibay ng kanyang puso.