Malakas ang ulan sa labas ng ospital. Sa loob ng isang malamig na silid, tanging ang tunog ng patak ng suwero ang maririnig. Sa kama, nakahiga si Liza, payat, maputla, at halos hindi na makagalaw matapos ang ilang buwang gamutan sa kanser. Sa tabi niya, nakatayo ang asawa niyang si Ramon, may hawak na makapal na sobre at malamig ang tinig.
“Pirmahan mo ito, Liza. Hindi na kita maaalagaan. Ayokong ikulong ang sarili ko sa ganitong buhay.”
Nanginig ang tinig ni Liza, halos hindi makapaniwala.
“Ramon… sa harap ng Diyos, nangako ka. Sabi mo, sa sakit at kalusugan…”
Ngumiti si Ramon, mapakla at walang emosyon. Mula sa pinto, lumitaw ang isang babaeng naka-itim na dress—ang kanyang kasintahan na si Claudine.
“Tama na ang drama, Liza,” sabi nito, habang nag-aayos ng buhok. “Mabuti nga’t pumayag si Ramon na makipag-usap pa sa’yo. Pirmahan mo na lang para matapos na.”
Nangilid ang luha ni Liza. Hawak ang ballpen, nanginginig ang kamay, ngunit hindi niya ito maibaba sa papel.
“Ganito mo na lang ako iiwan, Ramon?”
Inirita si Ramon, sinunggaban ang dokumento at itinulak sa harap niya.
“Wala na akong pakialam. Pirmahan mo o pipirma ako para sa’yo.”
At bago pa man makasagot si Liza, biglang bumukas ang pinto. Basang-basa sa ulan, pumasok ang isang matandang babae—si Aling Norma, ina ni Ramon. Hawak ang isang payong at isang lumang bag, nanginginig sa galit.
“Ramon! Ano itong naririnig ko?”
Nabigla si Ramon.
“Nay, bakit ka nandito?”
Hindi sumagot si Aling Norma. Nilapitan niya ang mesa, kinuha ang mga papeles, at pinunit ang mga ito sa harap ng lahat.
“Iyan ba ang itinuro ko sa’yo? Na kapag may sakit ang asawa mo, iiwan mo siya para sa ibang babae?”
Nagpilit si Claudine na magsalita.
“Tiya, baka hindi mo naiintindihan—”
Pak!
Isang malakas na sampal ang gumuhit sa hangin. Natigilan ang lahat.
“Ikaw, babae, ang walang hiya. Kung gusto mong sumira ng pamilya, gawin mo sa sarili mong buhay, hindi sa anak ko!”
Nanlumo si Claudine, mabilis na lumabas ng silid, halos madapa sa pagmamadali. Naiwan si Ramon, namumutla, habang nakatingin sa ina.
“Nay… hindi mo ako naiintindihan…”
“Tama ka. Hindi kita naiintindihan. Kasi ang anak kong kilala ko noon ay marangal, hindi duwag. Simula ngayon, kalimutan mong may nanay ka.”
Tumingin siya kay Liza, inabot ang kamay nito, at marahang pinunasan ang mga luha.
“Anak, mula ngayon ako na ang bahala sa’yo. Huwag kang mag-alala. Gagaling ka.”
Ilang araw ang lumipas, inilipat ni Aling Norma si Liza sa mas magandang ospital. Siya mismo ang nagbabantay gabi-gabi, dala ang sariling pagkain at kumot. Ibinenta niya ang lumang bahay upang matustusan ang gamutan ng kanyang manugang.
Samantala, si Ramon ay iniwan ni Claudine matapos maubos ang kanyang pera. Nalugmok siya sa utang at nagbalik sa bahay ng ina—ngunit hindi na siya pinapasok.
Nang tawagan niya ito, tanging malamig na sagot ni Aling Norma ang kanyang narinig:
“Wala na akong anak na nambaboy ng pangako. Ang anak kong mayroon ako ngayon ay si Liza—dahil siya lang ang marunong magmahal nang totoo.”