Ako si Jenny, 14 taong gulang at nasa Grade 8. Tuwing umaga bago pumasok sa eskwela, bitbit ko ang batya at sabon, naglalakad papunta sa ilog para maglaba ng mga damit. Habang ang ibang kaklase ko ay nag-aayos ng buhok at nagpapaputi ng sapatos, ako naman ay nakayapak sa putikan, pinipiga ang mga basang damit habang dumadaloy ang malamig na tubig sa aking mga paa.
Habang naglalaba ako, madalas kong isipin: “Balang araw, aangat din kami.” Hindi ko ikinahihiya na sa balon kami umiinom o sa ilog naglalaba — kasi iyon lang ang meron kami. Pero alam ko, hindi kailanman magiging hadlang ang kahirapan sa taong may pangarap.
Pagpasok ko sa paaralan, amoy sabon pa ang kamay ko. Pero imbes na purihin, pinagtawanan ako ng mga kaklase ko.
“Si Jenny, sa ilog daw naglalaba!”
“Baka may isda sa labada mo!”
“Sa balon kayo umiinom? Lasang kalawang siguro!”
Tahimik lang ako. Nasasaktan, oo — pero hindi ako sumagot. Alam kong walang saysay makipagtalo sa mga taong hindi nakakaintindi ng buhay sa labas ng ginhawa.
Pag-uwi ko, nakita ako ni Nanay, umiiyak.
“Anak, bakit ka umiiyak?” tanong niya habang nagbubunot ng niyog.
“Pinagtawanan po ako, Nay… kasi daw mahirap tayo.”
Ngumiti siya at hinaplos ang buhok ko.
“Anak, tandaan mo — ang kahirapan, hindi kahihiyan. Pero ang manlait ng kapwa, ‘yan ang tunay na nakakahiya.”
Simula noon, mas lalo kong pinagsikapan ang pag-aaral. Kahit wala kaming kuryente, nag-aaral ako gabi-gabi sa ilalim ng lamparang de-gas. Habang natutulog na ang lahat, ako’y nagbabasa pa ng aklat — kasi gusto kong patunayan na kaya kong lumaban, kahit walang yaman, kahit walang marangyang bahay.
Lumipas ang mga buwan. Dumating ang araw ng special academic exam. Lahat kami kinakabahan. Noong araw ng resulta, nagsiksikan kaming lahat sa harap ng bulletin board. Tahimik si Ma’am habang binabasa ang pangalan ng mga pumasa.
“At ang tanging estudyanteng nakapasa ay… Jenny Manalo!”
Biglang natahimik ang lahat. Yung mga kaklaseng dati’y nang-aasar, napayuko. Si Ma’am lumapit sa akin, hinawakan ako sa balikat, at sinabi,
“Mga estudyante, si Jenny ay patunay na hindi hadlang ang kahirapan sa tagumpay. Sa ilog man siya naglalaba, pero sa puso niya, mayroong di-matutumbasang kasipagan at determinasyon.”
Tumulo ang luha ko habang pumapalakpak ang buong klase. Yung mga nambully sa akin, lumapit at nagsabing,
“Sorry, Jenny. Mali kami.”
Ngumiti lang ako.
“Wala ‘yon. Ang mahalaga, natuto rin kayo.”
Simula noon, hindi na nila ikinahiya ang pinagmulan nila. Yung iba, natutong magpasalamat sa kung anong meron sila. At ako, ipinangako ko kay Nanay — balang araw, hindi na siya maglalaba sa ilog.
Ang tagumpay ay hindi nasusukat sa ganda ng damit, sa laki ng bahay, o sa kapal ng pitaka. Ang tunay na yaman ay nasa puso — sa kasipagan, kababaang-loob, at pagmamahal sa magulang.
Dahil sa dulo, ang batang marunong magtiis sa hirap, siya rin ang unang aani ng tagumpay. 🌅