Ako si Marites Santos, 29 taong gulang, taga-Quezon City. Limang taon na kaming kasal ng asawa kong si Ramon, isang marketing head sa malaking kumpanya. Magandang lalaki, matalino, at galing sa mayamang pamilya. Noong una, lahat ay nagsasabing kami ang “ideal couple” — hanggang sa dumating ang panahong unti-unting nagbago ang lahat.
Tatlong buwan matapos kong ipanganak ang anak naming si Rafael, nagsimula ang mga problema. Tumaba ako ng halos 20 kilo, nagbago ang kulay ng balat ko, nalagas ang buhok ko, at may kakaibang amoy na hindi ko maalis kahit anong sabon o pabango. Alam kong dahil ito sa hormonal changes pagkatapos manganak — ngunit para kay Ramon, isa itong dahilan para pandirihan ako.
Isang gabi, habang nagpapasuso ako, umuwi siya at agad sumimangot.
“Ang bango mo, ha. Sa sofa ka na matulog ngayong gabi.”
Para akong tinusok sa puso. Ang lalaking minsang nangakong mamahalin ako sa hirap at ginhawa ay tinalikuran ako sa isang iglap. Pilit kong ipinaliwanag, “Nagbabago lang ang katawan ko, Ram…” pero sumigaw siya:
“Wala akong pakialam! Anong klaseng asawa ka?”
Kaya’t niyakap ko ang anak ko at tahimik na natulog sa sofa, umiiyak hanggang makatulog.
Pagkaraan ng ilang linggo, dumalaw ang nanay kong si Rosa. Nang malaman niya ang lahat, hinawakan niya ang kamay ko at mahinahong sinabi,
“Anak, huwag kang lumaban sa salita. Hayaan mong ang gawa mo ang magturo sa kanya ng leksyon.”
Sumunod ako.
Hanggang isang gabi, nag-imbita si Ramon ng mga kaibigan. Sa harap ng lahat, nagtawanan sila habang sinasabi ni Ramon,
“Iba na si Marites ngayon, parang matandang tiyahin. Hindi ko matiis ang amoy niya!”
Parang gusto kong lumubog sa kahihiyan, pero pinigilan ko ang luha ko. Sa gabing iyon, naalala ko ang mga salita ng nanay ko — at doon ako nagplano.
Kinabukasan, kinuha ko ang kahon ng mga lumang sulat ni Ramon noong panahon ng aming kasintahan. Lahat ng matatamis niyang pangako ay nandoon:
“Kahit anong mangyari, mamahalin kita habang buhay.”
Tinipon ko ang mga ito sa isang maliit na libro, at isinama ko ang sarili kong liham — kuwento ng sakit, pagod, at pagtataksil na natanggap ko sa halip na pag-unawa. Sa tabi ng libro, inilagay ko ang USB na naglalaman ng video ng mismong araw na ipinanganak ko si Rafael — pawisan, humahagulgol, at paulit-ulit na binabanggit ang pangalan ni Ramon habang tinitiis ang sakit.
Sa huling bahagi ng liham ko, isinulat ko:
“Ito ang babaeng ‘mabaho’ na sinumpaan mong mamahalin magpakailanman.”
Nang gabing iyon, nakita niya sa hapag ang kahon, liham, at USB.
Tahimik akong nanonood mula sa sulok habang pinapanood niya ang video — at doon siya tuluyang bumigay. Lumuhod siya sa harap ko, humahagulgol:
“Marites, mali ako. Isa akong masamang asawa. Patawarin mo ako.”
Ngunit hindi ko siya agad niyakap. Sa halip ay kalmadong sabi ko,
“Hindi ko pinili ang pagbabagong ito, Ram. Dinala ko ang anak mo sa sinapupunan ko at binuwis ang buhay ko. Pero kung hindi mo kayang igalang ‘yon, aalis ako. Dahil karapat-dapat akong mahalin — hindi pandirihan.”
Niyakap niya ako, umiiyak, at nangakong magbabago.
Pagkaraan ng ilang araw, nalaman ko mula kay Mama na may postpartum thyroid dysfunction pala ako — sanhi ng kakaibang amoy at biglang pagdagdag ng timbang. Ginamot ako ng doktor, at makalipas ang isang buwan, bumalik sa dati ang kalusugan ko.
Hindi ako agad nagpakita ng galit o paghihiganti. Sa halip, nagsulat ako ng mahabang post sa Facebook, ibinahagi ang buong karanasan — mula sa pang-aalipusta hanggang sa kung paano ko muling binawi ang dignidad ko.
At tinapos ko ito sa mga salitang:
“Ang mga babae pagkatapos manganak ay hindi dapat ikahiya. Ang katawan na ito ay bumuo ng buhay. Huwag mong hayaang maliitin ka, kahit ng taong pinakamamahal mo.”
Nag-viral ang post. Libu-libong kababaihan ang nagpadala ng mensahe, nagsasabing nakakita sila ng lakas sa kuwento ko.
Ngayon, tuwing tinitingnan ko ang anak kong mahimbing na natutulog, napapangiti ako.
Hindi na ako ang Marites na dating umiiyak sa sofa.
Ako na ngayon si Marites Santos — babaeng natutong ipaglaban ang sarili, at alam na:
“Ang tunay na lakas ng babae ay hindi sa pagtitiis, kundi sa tapang na bumangon at ipaglaban ang kanyang halaga.”