Noong 1984, sa isang maliit na baryo sa Quezon, nakatira kami ni Nanay at Tatay sa simpleng bahay na yari sa kahoy at pawid. Mahirap man kami, puno ng pagmamahalan ang aming pamilya. Ngunit dumating ang isang matinding pagsubok nang magka-utang si Tatay ng ₱50,000 kay Don Ernesto, isang kilalang negosyante sa aming bayan, para sa pagpapagamot ng aksidenteng nangyari sa bukid.
Kahit nagsumikap sila, hindi namin naipon ang sapat na pera. Isang araw, tinawag kami ni Don Ernesto sa kanyang bahay. Tahimik siyang umupo habang humihigop ng kape. “May paraan pa,” wika niya, parang hindi alintana ang kaba namin.
“Anong paraan po?” nanginginig na tanong ni Tatay.
“Ibigay ninyo sa amin si Elena. Pakasalan siya ng anak kong si Marco,” sagot niya.
Nabingi ako sa narinig ko. Ako? Ipapakasal sa tatlumpu’t pitong taong gulang na lalaki—ako’y labing-walo pa lamang. Ang tanging alam ko lang ay ang pangarap kong maging nurse at makatulong sa mga may sakit.
Pag-uwi namin, umiyak ako sa harap ni Nanay. “’Nay, hindi ko kaya! Gusto kong mag-aral! Gusto kong maging nurse!”
“Anak, pasensiya ka na. Wala na tayong ibang paraan,” sabi ni Nanay habang mahigpit akong niyayakap.
Ang araw ng kasal ay dumating. Walang kagalakan sa aking puso. Habang pinapatugtog ang “Bituing Walang Ningning,” nakatayo ako sa harap ng altar, nanginginig ang mga kamay. Walang ngiti, walang saya—ang tanging naramdaman ko ay pangungulila sa aking sariling buhay at pangarap.
Sa unang gabi ng aming kasal, tahimik si Marco. Naupo siya sa gilid ng kama at dahan-dahang bumulong, “Elena, alam kong ayaw mo sa akin. Pero hindi kita sasaktan. Maghihintay ako hanggang matutunan mong tanggapin ako.”
Tumulo ang luha ko. Tinalikuran ko siya at nag-iyak sa dilim ng gabi.
Ngunit sa paglipas ng mga buwan, unti-unti kong nakitang ang tunay niyang ugali. Si Marco ay palaging maasikaso, matiyaga, at hindi nagmamadaling pilitin ang puso ko. Bumibili siya ng bulaklak, dinadala ako sa simpleng lakad sa plaza, at pinapakinggan ang mga lumang awit tuwing Sabado. Hindi ko pa rin siya minahal, ngunit naramdaman ko ang katapatan at kabutihan sa bawat kilos niya.
Isang gabi, habang nagluluto ako, lumapit siya at tanong: “Gusto mo bang makapag-aral ulit, Elena?”
“Bakit po ninyo tinatanong?” sagot ko, hindi makatingin sa kanya.
“Gusto kong matupad mo ang pangarap mo. Huwag mong isuko dahil lang sa akin,” sagot niya.
Sa unang pagkakataon, ngumiti ako ng taos-puso. Hindi dahil minahal ko siya, kundi dahil ramdam ko ang tapat niyang pagmamahal—walang hinihinging kapalit.
Dahil sa kanyang suporta, nakapagtapos ako ng nursing. Sa araw ng graduation, nakita ko siya sa dulo ng hall, nakasuot ng simpleng polo, at may ngiti ng pagmamalaki. Pagkatapos ng seremonya, niyakap niya ako at mahina bumulong: “Kahit hindi mo ako mahal, masaya ako dahil nakamit mo ang pangarap mo.”
Umiyak ako—mga luha ng pasasalamat at pag-unawa. Napagtanto ko na ang tunay na pagmamahal ay hindi palaging nasusuklian. Ang tunay na pagmamahal ay ang kabutihang ibinubuhos kahit walang kapalit.
Ngayon, naiintindihan ko na ang sakripisyo, pagtanggap, at malasakit ay mas mahalaga kaysa sa anumang materyal na bagay. Si Marco, kahit hindi ko siya minahal noon, ay naging haligi ng aking tagumpay. At ang buhay, sa kabila ng mga hindi inaasahang pangyayari, ay patuloy na nagbibigay ng pagkakataon upang matutunan ang tunay na kahulugan ng pag-ibig.