NAHIHIYA AKONG PUMUNTA SA KASAL NG ANAK KO DAHIL LUMA ANG SUOT KO — PERO NANG MAKITA NG MANUGANG KO ANG DAMIT NA BERDE SA KATAWAN KO, ANG REAKSYON NIYA ANG NAGPAIYAK SA BUONG HALL.”**
Ako si **Aling Teresa, 58 anyos**.
Isang simpleng tindera ng gulay, at nag-iisang magulang ng anak kong si **Marco**. Ikakasal siya kay **Lara**, isang propesyonal na lumaki sa isang magarang pamilya.
Habang papalapit ang kasal, hindi ako nababahala sa gastusin. Ang pinakamabigat sa dibdib ko ay ang aking kasuotan. Sa loob ng tatlong buwan, halos hindi ako makatulog: **Wala akong maisusuot na babagay sa okasyon.**
### **Ang Damdamin ng Kupas na Berde**
May isa akong damit noong kabataan ko—kulay berde, may simpleng burda, at ang tela ay kupas na dahil sa tindi ng paggamit. Ito ang *lucky charm* ko.
* Ito ang suot ko noong isinilang ko si Marco.
* Ito rin ang suot ko noong una siyang nagtapos sa kolehiyo.
Nang dumating ang araw ng kasal, wala akong ibang mapagpipilian. Ito lang ang kaya ko. Lumang-luma at hindi *elegant*. Sinubukan kong makipagsabayan, pero mas pinili kong maging totoo: Ang maging isang inang nabuhay sa pawis at lupa.
### **Ang Sentensiya ng Bawat Tingin**
Dumating ang araw. Ang simbahan ay puno ng mamahaling damit, ilaw, at *halakhak*.
Habang papasok ako, ramdam ko ang tingin ng lahat. Ang ilan, nagbubulungan: *“Sayang, sana nagbihis siya ng mas maayos. Kasal pa naman ng anak niya.”*
Pilit kong ngumiti, itinago ang hiya sa likod ng aking balikat. Naglakad ako papunta sa upuan, ngunit bago pa ako makaupo, may isang babaeng lumapit sa akin.
Si **Lara**, ang magiging manugang ko—nakasuot ng puting *designer gown*, mukhang diwata.
### **Ang Sandaling Nagpatigil sa Kasal**
Lumapit siya, may ngiti sa labi, ngunit may luha na sa mga mata. Hinawakan niya ang kamay ko—ang kamay kong sanay sa lupa at sa *labada*.
> “Ma,” mahina niyang tanong, “’Yan po ba ‘yung damit na suot niyo noong ipinanganak niyo si Marco?”
Natigilan ako. **Paano niya nalaman?**
Ngumiti siya, pumatak ang luha.
> “Kuwento po ni Marco. Sabi niya, kapag gusto niyang maalala kung gaano siya kamahal ng nanay niya, iniisip niya lang po kayo—**nakasuot ng berdeng damit na ‘yan**, hawak-hawak siya habang umiiyak sa sakit, pero nakangiti pa rin.”
Ang simbahan ay nanahimik. Ang mga bisita, nakikinig.
> “Ma,” patuloy niya, “ayoko pong may ibang isuot kayo. Kasi ‘yang damit na ‘yan… **simbolo ng lahat ng sakripisyong nagpalaki kay Marco**. Wala nang mas maganda pa diyan.”
Niyakap niya ako nang mahigpit, sa gitna ng lahat ng taong nakabihis nang magara.
Narinig kong huminga nang malalim si Marco. Lumapit siya sa amin, pinunasan ang luha ko, at mahinang sinabi:
> **“Ma, salamat sa berdeng damit. Kasi tuwing nakikita ko ‘yan, naaalala kong walang kulay na mas maganda pa sa kulay ng pag-ibig mo.”**
### **Ang *Triumph* ng Isang Ina**
Pagkatapos ng seremonya, nagbago ang mga tingin. Hindi na iyon panghuhusga, kundi paghanga.
* “Ang ganda niyo pala, Nanay Teresa.”
* “Bagay sa inyo ‘yung kulay berde — parang kulay ng buhay.”
At sa reception, ginulat ni Lara ang lahat. Lumapit siya sa mikropono at nagbigay ng talumpati:
> “Ngayong araw, gusto kong ipagmalaki ang babaeng ito. Hindi siya naka-*designer gown*, pero siya ang dahilan kung bakit may lalaking minahal ko nang totoo. Kung may dapat akong sundan na halimbawa bilang asawa, **iyon ay ang puso ni Nanay Teresa**.”
Tumayo ang lahat at pumalakpak. Ako, umiiyak sa gitna, ay hindi na nahihiya.
Sa araw na iyon, ang aking lumang damit na berde ay naging **pinakamarangyang kasuotan ng pagmamahal**.
### **Ang Aral: Berde, ang Kulay ng Pag-ibig**
Hindi nasusukat ang kagandahan sa bago o mahal. Ang totoong ganda ay nasa kuwento ng bawat damit, ng bawat tahi na puno ng sakripisyo.
Ang kulay ng pag-ibig ng isang ina ay hindi *pula* o *puti*. Ito ay **berde**—ang kulay ng buhay, ng pag-asa, at ng patuloy na pagbibigay na walang kapalit.