“Lugaw po! Mainit pa! Sampu lang!”
Sa madilim pang umaga sa Maynila, iisa lang ang munting tinig na maririnig sa kanto.
Siya si Ella, sampung taong gulang, payat at halos kasinglaki ng dala niyang lumang styro box. Pero ang ngiti niya, parang liwanag sa maagang araw.
Araw-araw, nagigising siya bago sumikat ang araw para magpakulo ng lugaw.
Hindi dahil trip niya.
Hindi dahil pinipilit siya.
Kundi dahil kailangan niya.
BATA PA, PERO SA KALSADA NA NAGTATRABAHO
Pagdating ng alas-6, nakapuwesto na si Ella malapit sa simbahan.
Karamihan ng dumaraan, hindi man lang siya tinitingnan.
May ilan pa ngang naiinis:
“Bakit nagtatrabaho ‘yang bata?”
“Nakakabara ka sa daan, umuwi ka muna!”
Pero nakangiti lang si Ella.
Sanay na.
“Pasensya po… kailangan ko lang po makabenta kahit konti.”
Bawat sampung pisong kita, iniipon niya.
Dahil bawat piso, may katumbas na pambili ng gamot para sa kanyang inang si Aling Norma, na may sakit sa baga at halos hindi makatayo.
ANG ARAW NA BINAWALAN SIYANG MAGTINDA
Isang umaga, habang abala si Ella sa pagsalok ng lugaw, may dalawang tanod na dumating.
“Bata, bawal dito. Sumama ka sa amin.”
Nagulat siya.
Nagpaliwanag.
“Sandali lang po, Sir… kailangan ko lang po ng pera para kay Mama…”
Pero hindi siya pinakinggan.
Hinila ang styro.
Nahulog.
Tumapon ang mainit na lugaw sa semento.
Napatigil si Ella.
Nanginginig ang kamay, hindi alam kung ano ang uunahin — ang lungkot o ang takot.
“Sir, ‘wag niyo pong sirain… ‘yan lang po meron namin…”
Pero walang tumulong.
Lahat nanonood lang.
Hanggang may isang estranghero na pumasok sa eksena.
ANG LALAKING DI MAKATIIS
Isang ginoong naka-barong, si Ramon, ang nakakita sa lahat.
“Ano’ng ginagawa n’yo sa bata?”
“Sir, bawal po magtinda dito.”
Habang nagpapaliwanag ang tanod, napatitig si Ramon kay Ella — nakaluhod, umiiyak, pinupulot ang natapong lugaw gamit ang paso’t pulang kamay.
“Anak, bakit mo ginagawa ‘to?” tanong niya.
Mahina pero malinaw ang sagot:
“Para po may pambili kami ng gamot… para po kay Mama.”
Tahimik ang paligid.
Pati ang tanod, napayuko.
ANG ARAW NA BINAGO ANG BUHAY NI ELLA
Kinabukasan, bumalik si Ramon.
Pero iba na ang nakapwesto: si Aling Norma, payat, humihingal sa inuubo.
“Sir, maraming salamat po kahapon. Pinahinga ko na muna si Ella.”
“Hindi niyo kailangang humingi ng pasensya,” sagot ni Ramon. “Dapat kami ang humihingi ng tawad.”
Simula noon, araw-araw nang bumibili si Ramon.
At makalipas ang ilang linggo—
“Ella,” sabi niya, “gusto mo bang mag-aral ulit?”
Nagliwanag ang buong mukha ng bata.
“Opo! Pero paano po ‘yung gamot ni Mama?”
“Ako’ng bahala. Ang tungkulin mo ngayon: mag-aral at magpahinga.”
MULA LUGAW, PATUNGO SA TAGUMPAY
Lumipas ang mga taon.
Hindi na nagtitinda si Ella sa kalsada — dahil nasa eskwelahan na siya, scholar ni Ramon.
Gumaling si Aling Norma.
Nakapagtrabaho ulit.
At si Ella?
Nagtapos bilang nurse, at sa kanyang graduation speech, hindi niya napigilang umiyak.
“Noong bata ako, pinagbawalan akong magtinda ng lugaw.
Pero dahil sa araw na ‘yon, nakilala ko ang taong nagbago ng buhay namin.
Sir Ramon, ito po ay para kay Mama, at para sa lahat ng batang lumalaban kahit walang sumusuporta sa kanila.”
Tumayo ang buong hall at nagpalakpakan habang si Ramon at Aling Norma ay tahimik na umiiyak sa gilid.
ARAL NG KWENTO
Minsan, ang mga batang nakikita nating “abala” sa bangketa —
sila pala ang may pinakamatibay na dahilan para lumaban.
At ang lugaw na akala ng iba’y simpleng pagkain lang,
iyon pala ang nagligtas ng dalawang buhay.
Ang kabutihan, parang lugaw — simple, mainit, at kayang magpahinga ng puso ng kahit sinong nanlalamig.