Si Marites, tatlumpu’t siyam na taong gulang, ay sanay sa hirap ng buhay sa probinsya. Limang taon na ang nakalipas nang umalis ang asawa niyang si Rogelio, nangakong magtatrabaho sa Maynila bilang karpintero at ipapadala sila ng pera.
“Kapag nakaipon ako, isusunod ko kayo ng anak natin,” sabi niya noon.
Ngunit makalipas ang limang taon, wala nang pera, wala nang tawag, wala nang balita. Ang naiwan kay Marites ay isang lumang larawan nila at ang pangakong hindi matapat na naipagkaloob.
Hanggang sa isang araw, nagdesisyon siyang hanapin si Rogelio. Bitbit ang maliit na bag at ang anak nilang si Randy, walong taong gulang, lumuwas sila sa Maynila, dala ang pag-asa na muling makita ang lalaking dati nilang sandigan.
Ang Mahirap na Paglalakbay
Mainit ang araw at masikip ang mga bus. Hawak-hawak ni Randy ang lumang litrato ng ama.
“Ma, mabait pa rin po ba si Papa?” tanong ng bata.
“Oo naman, anak. Sigurado akong miss ka na niya,” sagot ni Marites, bagaman may takot sa puso. May mga sabi-sabi kasing may bago nang pamilya si Rogelio sa lungsod.
Ilang araw silang naglakbay, nagtatanong sa mga construction site at barracks:
“Kilala n’yo po ba si Rogelio Mendoza?”
Hanggang sa may isang lalaki ang sumagot:
“Ah… si Rogelio? Nasa Pasay siya. May karinderya ang asawa niya doon.”
Ang Masakit na Pagkikita
Pagdating sa maliit na karinderya, nakita nila si Rogelio — maayos ang damit, nakangiti, kasama ang isang babaeng may alahas at isang bata. Nang makita sila, napahinto si Rogelio.
“Papa!” sigaw ni Randy, tumatakbo sa kanya.
Ngunit sa harap ng lahat, malamig ang sagot ni Rogelio:
“Sino kayo?”
“Ito ako, Rogelio… si Marites, at ito si Randy, anak mo!”
Napatingin siya, napangiwi ang babae sa tabi niya.
“Yan ba ang pamilya mo sa probinsya? Dumi pa rin nila, ha?”
Napatahimik ang lahat. Hinila ng bagong asawa ni Rogelio si Randy palabas. Naiwan silang mag-ina sa kalsada, umiiyak, walang makain at walang matulugan.
Sa gabi, yakap ni Randy ang lumang litrato at bumulong:
“Ma, ‘wag kang mag-alala… paglaki ko, bibili ako ng bahay para hindi na tayo matulog sa daan.”
At sa mga salitang iyon, muling nabuhay ang lakas ni Marites.
Bagong Pag-asa
Kinabukasan, nagtrabaho si Marites kahit ano: naglinis, nagbenta ng prutas, naglaba. Sinasabi niya sa sarili:
“Hindi ako mamamatay sa awa. Lalaban ako.”
Lumipas ang labinglimang taon. Si Randy, lumaking matalino at nakapagtapos bilang architect, inimbitahan ang ina sa isang proyekto sa Pasay.
Doon, nagulat si Marites — ang dating karinderya ni Rogelio ay bahagi na ng lupang gagawing gusali ni Randy. Lumabas si Rogelio, kasama ang batang babae mula sa pangalawang asawa.
Tahimik ang kanilang pagkikita. Lumapit si Rogelio kay Randy para humingi ng trabaho.
“May trabaho ka — sa kusina. Pero bago iyon… gusto kong ipakilala ang boss ko,” sabi ni Randy, at tinuro si Marites.
Nanlaki ang mata ni Rogelio.
“Marites… anak…”
Tumulo ang luha niya. Lumuhod sa harap nila at niyakap si Randy.
Pagpapatawad at Pagkakaisa
Tinanggap ni Randy ang ama bilang simpleng empleyado. Kumakain silang tatlo sa maliit na mesa — walang yaman, pero may kapayapaan.
“Marites, hindi ko na mababawi ang nakaraan. Pero salamat, kasi binigyan mo pa rin ako ng pagkakataong maging ama,” sabi ni Rogelio.
Ngumiti si Marites at tumingin kay Randy.
“Hindi ako nagalit, Rogelio. Ang anak natin — siya na ang dahilan para mapatawad kita.”
Habang tumatawa si Randy sa tabi nila, sa wakas, naramdaman ni Marites ang tunay na tahanan.