Tatlong taon na mula nang mawala si Mama, ngunit parang kahapon lang ang lahat. Naaalala ko pa ang huling gabi niya sa ospital—hawak ko ang malamig niyang kamay habang pinipilit niyang ngumiti.
“Anak,” mahina niyang bulong, “alagaan mo si Papa, ha?”
Tumango lang ako habang pinipigil ang luha, hindi alam na iyon na pala ang huling beses kong maririnig ang boses niya.
Mula noon, nag-iba si Papa. Madalas siyang tahimik, nagkukulong sa kwarto, at bihirang makitang ngumiti. Ginawa ko ang lahat para ibalik ang sigla niya—sinubukan kong maging matatag kahit sa gitna ng pagdadalamhati.
Kaya nang isang gabi ay tumawag siya at sabihing,
“Anak, gusto kong ipakilala sa’yo si Lianne… asawa ko na siya,”
para akong binuhusan ng malamig na tubig.
“Asawa?” halos mabitawan ko ang cellphone. “Pa, totoo ba ‘to?”
“Oo, anak. Alam kong biglaan, pero gusto kong subukang maging masaya ulit. Sana maging magkaibigan kayo ni Lianne.”
Magkaibigan? Sa isang babaeng halos kaedad ko? Ako’y 27, siya ay 25.
Hindi ko alam kung maiiyak ako o matatawa. Paano siya nagpakasal nang hindi man lang ako nasabihan? At higit sa lahat, paano niya nagawang magmahal muli gayong sariwa pa rin sa akin ang alaala ni Mama?
Ang Unang Pagkikita
Sa isang maliit na café kami nagkita. Si Papa, bagong gupit, nakaputing polo—tila ibang tao. Katabi niya si Lianne, isang babaeng may mahinhing mukha at kalmadong ngiti.
“Ella, anak, ito si Lianne,” sabi ni Papa.
“Hi,” abot niya ng kamay, “ang ganda ng pangalan mo. Sana maging magkaibigan tayo.”
“Hi,” sagot ko, halos pabulong.
Tahimik ang hapunan. Si Papa lang ang masigla, ikinukuwento kung paano sila nagkakilala sa isang art workshop. Ako naman, nagpipigil ng emosyon. Hanggang sa tumayo si Papa para sagutin ang tawag, at naiwan kaming dalawa.
“Ella,” mahinahon niyang sabi, “alam kong mahirap para sa’yo ‘to. Hindi ko rin alam kung paano ko haharapin kung ako ang nasa sitwasyon mo. Pero sana, huwag mo akong kamuhian.”
Napatingin ako sa kanya. Sa mga mata niya, nakita ko hindi kumpiyansa, kundi takot at kababaang-loob.
“Hindi ko hinanap si Papa mo,” dagdag niya. “Pareho kaming sugatan. Hindi ko balak palitan si Mama mo. Gusto ko lang, kung maaari, ay magkaroon tayo ng maayos na samahan.”
Tahimik akong nakinig. Sa kabila ng sama ng loob, may maliit na bahagi sa puso kong lumambot.
Unti-unting Pag-unawa
Lumipas ang mga linggo. Madalas ko nang makita si Lianne sa bahay ni Papa. Tinutulungan niya itong magluto, nag-aalaga ng mga halaman, at minsan, dinadalhan ako ng librong alam niyang gusto ko. Hindi siya pilit, hindi siya nagpapanggap. Tahimik lang siyang naroon—tila gustong patunayan na hindi siya kaaway.
Isang gabi, habang nagkakape kami sa veranda, bigla siyang nagsalita.
“Ella, minsan naiinggit ako sa’yo.”
Napakunot ako. “Ha? Bakit?”
“Dahil naranasan mong makasama ang Mama mo. Madalas ikwento ni Papa kung gaano siya kabuting asawa. Minsan iniisip ko, baka hindi ko kayaning pantayan ‘yon.”
Tahimik akong napatingin sa kanya. Sa tono ng boses niya, naramdaman ko ang totoo—hindi siya gustong pumalit, gusto lang niyang maging karugtong ng isang pusong muling natutong magmahal.
“Hindi mo kailangang pantayan si Mama,” sagot ko. “Walang makakapalit sa kanya. Pero kung napapasaya mo si Papa, sapat na ‘yon.”
Ngumiti siya, at sa unang pagkakataon, naramdaman kong may kapayapaang bumabalot sa amin.
Pagsubok at Pagkakaintindihan
Makalipas ang ilang buwan, nagkasakit si Papa at kinailangang ma-confine. Doon ko nakita kung gaano siya kamahal ni Lianne—hindi siya natutulog, laging nagbabantay, at hindi umaalis sa tabi niya.
“Lianne,” sabi ko minsan, “umuwi ka muna, ako na muna dito.”
Umiling siya. “Hindi. Hangga’t hindi siya nakakalabas, hindi rin ako aalis.”
Doon ko tuluyang naintindihan. Ang pagmamahal ay hindi nasusukat sa edad, o sa kung sino ang nauna. Ang tunay na pag-ibig ay yaong nananatili kahit sa harap ng takot at pag-aalinlangan.
Nang tuluyang gumaling si Papa, sabay-sabay kaming kumain sa labas. Natawa ako nang biro niyang,
“Kita mo, magkasundo na kayo ng stepmom mo.”
Ngumiti ako. “Hindi pa naman masyado… pero papunta na ro’n.”
Ngumiti si Lianne, at sa kanyang mga mata, nakita ko ang babaeng hindi kailanman naghangad ng kapalit, kundi ng pagkakataong magmahal muli.
Ang Liham ni Mama
Pag-uwi ko ng gabing iyon, binuksan ko ang lumang kahon ni Mama. Nandoon pa rin ang mga liham niya, at sa isa sa mga sobre, nakasulat:
“Anak, kapag dumating ang araw na may ibang babaeng magmamahal sa tatay mo, huwag kang magalit. Hindi ko gustong mabuhay siyang mag-isa. Ang pag-ibig ay hindi pagtataksil—ito ay pagpapatuloy ng buhay.”
Napaiyak ako habang binabasa iyon. Parang alam ni Mama na darating ang sandaling ito.
Kinaumagahan, niyakap ko si Papa at si Lianne.
“Salamat,” sabi ko, “sa pagmamahal… at sa pagpapatuloy ng buhay.”
At sa yakap na iyon, naramdaman kong muling buo ang aming tahanan—hindi dahil may pumalit kay Mama, kundi dahil natutunan naming tanggapin na ang pag-ibig ay hindi natatapos sa pagkawala, kundi muling umuusbong sa tamang panahon.
Tunay nga, ang pag-ibig ay hindi laging bagong simula—minsan, ito’y pagpapatuloy ng isang kwento na minsan nang nasaktan, ngunit muling natutong maniwala.