Ang ugong ng eroplano ay musika sa pandinig ni Maria Ria Santiago. Sa bawat alog ng makina, nararamdaman niyang mas lumalapit siya sa tahanang iniwan niya nang sampung taon na ang nakalipas. Sa wakas, muli na niyang mayayakap ang mga magulang na matagal niyang pinag-alayan ng lahat ng oras, pagod, at pangarap.
Sa edad na tatlumpu’t lima, si Ria ay isang respetadong nurse sa Toronto—dedikado, magaling, ngunit pagod. Labing-dalawang oras na duty, tatlong beses kada linggo, at mga gabing tulog lang ay tatlo o apat na oras. Ngunit hindi siya nagreklamo. Sa bawat padala niyang dolyar sa Pilipinas, naiisip niya si Tatay Domeng, dating jeepney driver, at si Nanay Lita, mananahi sa Pasig.
Bago siya umalis, binalaan siya ng ina:
“Anak, huwag mo kaming kalimutan kapag narating mo na ang pangarap mo.”
Ngumiti siya noon.
“Pangako po, Nay. Ilang taon lang, uuwi rin ako—may bahay, may puhunan, at hindi na kayo magtatrabaho.”
Ngunit ang “ilang taon” ay naging isang dekada.
Sa sampung taon, ang buhay ni Ria ay naging isang tuloy-tuloy na pag-ikot ng trabaho, remittance, at pangungulila. Wala siyang sariling pamilya, walang oras para sa sarili. Ang tanging nagbibigay-sigla ay ang lingguhang video call nila ng kanyang mga magulang.
At sa bawat tawag, napapansin niya ang unti-unting pagbabago.
Ang dating marupok na pader sa likod nila ay napinturahan. Ang kisame na dati’y may butas ay napalitan ng bago. Hanggang sa isang araw, napansin ni Ria na hindi na ang lumang bahay ang nasa likod ng camera, kundi isang magandang sala, may kurtinang bago at mamahaling sofa.
“Nay, ang ganda ng bahay natin, ah!” biro niya.
“Salamat, anak. Konting ayos lang ‘yan, para naman masarap tumambay habang kausap ka,” sagot ng ina, nakangiti.
Masaya siya. Pakiramdam niya, unti-unting nabubuo ang lahat ng ipinangarap niya para sa kanila.
Hanggang isang araw, dumating ang mensahe:
“Anak, anniversary namin ng Tatay mo. Sana nandito ka.”
Doon niya napagdesisyunan—uuwi siya. Hindi bilang nurse na pagod, kundi bilang anak na gustong makita ang bunga ng sakripisyo.
Paglapag niya sa NAIA, ang amoy ng hangin ng Maynila ay parang alaala—maingay, maalinsangan, pero pamilyar. Sumakay siya ng taxi at binigkas ang lumang address nila sa Pasig. Habang papalapit, inihanda niya ang sarili: marahil, lumaki na nang kaunti ang bahay, baka may bagong pintura o bubong.
Ngunit pagdating niya sa mismong kalye, napatigil ang taxi.
Sa halip na maliit na bahay na kahoy, ang bumungad sa kanya ay isang malaking mansyon. May gate na bakal, hardin na puno ng mga bulaklak, at dalawang sasakyan sa garahe.
“Ma’am, sigurado po ba kayong ito ‘yung address?” tanong ng driver.
“Oo…” mahina niyang sagot. “Ito nga ‘yun.”
Pinindot niya ang doorbell, at isang kasambahay ang bumungad.
“Sino po sila?”
“Ako si Ria… anak nina Domeng at Lita.”
Napangiti ang kasambahay.
“Ma’am Ria! Kayo po pala! Nasa loob po sila, naghahanda para sa celebration!”
Pagpasok niya, tila ibang mundo ang bumungad. Mga chandelier, marble na sahig, at larawan ng mga magulang niyang magagarbong nakadamit. Sa gitna ng family portrait, may larawan niya—kinuha lang mula sa Facebook.
Mula sa kusina, lumabas si Nanay Lita, nakasuot ng alahas at eleganteng bestida. Sumunod si Tatay Domeng, naka-polo at may mamahaling relo.
“Anak!” sigaw nila, sabay yakap.
Ngunit si Ria, bagaman tuwang-tuwa, ay may mga tanong na hindi niya masabi.
“Nay… Tay… paano po ito nangyari? Saan galing lahat ng ito?”
Ngumiti si Tatay, pero may kaba sa mata.
“Mamaya, anak. Sa party, ipapaliwanag namin.”
Sa gabing iyon, punô ng tao ang kanilang bahay. Mga dating kapitbahay, kamag-anak, at kaibigan—lahat bumabati kay Ria.
“Ang swerte ng magulang mo! Ang galing mo, Ria!”
“OFW goals ka talaga!”
Ngunit sa bawat papuri, lalong sumisikip ang dibdib niya. Hindi niya alam kung dapat ba siyang matuwa o malito.
Pagkatapos ng kasiyahan, lumapit siya sa kanyang mga magulang.
“Nay, Tay, totoo po. Saan galing ‘to? Hindi ko po maintindihan.”
Huminga nang malalim si Tatay Domeng.
“Anak, tatlong taon nang hindi namin ginagalaw ang mga padala mo. Nasa bangko lahat ‘yon, sa pangalan mo.”
Napakunot ang noo ni Ria.
“Kung gano’n… saan nanggaling ang perang pinambili n’yo ng lahat ng ‘to?”
Ngumiti si Nanay, may halong hiya at saya.
“Anak, ginamit ng Tatay mo ‘yung kaunting ipon mo noon. Nagsimula siyang magbenta ng gulay gamit ang jeep. Araw-araw, naglako siya. Hanggang sa lumago. Ngayon, lima na ang delivery truck namin—tinawag naming Sariwa Express.”
Napatingin siya sa ama, na ngayon ay nakangiti nang may pagmamataas.
“Hindi ko na kayang mamuhay lang sa padala mo. Gusto kong iparamdam sa sarili kong kaya ko rin.”
At si Nanay?
“Bumalik ako sa pananahi, anak. Gumagawa ako ng mga produkto online. ‘Lita’s Linens’ ang pangalan. At ngayon, may mga reseller na kami sa buong Metro Manila.”
Tumulo ang luha ni Ria. Hindi dahil sa galit—kundi sa labis na pagmamalaki.
“Bakit hindi n’yo sinabi?”
“Dahil gusto naming ipakita na kaya rin naming tumayo habang wala ka. Ayaw naming isipin mong napagod ka para sa mga taong umaasa lang,” sagot ng ama.
Kinabukasan, habang nililibot ni Ria ang bahay, may isang pintong naka-lock sa dulo ng hallway.
“Ano po ‘yan?” tanong niya.
Ngumiti si Tatay.
“Regalo namin sa’yo.”
Binuksan niya ang pinto—at napaiyak.
Ang loob ng kwarto ay eksaktong kopya ng silid niya sa Toronto. Ang kulay ng pader, ang mga libro, pati ang lumang kutson na madalas niyang inuupuan habang nag-vi-video call. Sa gitna, may isang mesa na may nakapatong na world map—at mga pin na markado sa lahat ng lugar na napuntahan niya.
At sa tabi ng mesa, nakatayo ang isang lalaki—si Anton, ang kanyang dating kasintahan bago siya nag-abroad. Ngayon ay isang arkitekto. Siya pala ang nagdisenyo ng bahay.
“Hi, Ria,” sabi niya, may dalang bulaklak. “Matagal kang hinintay ng bahay na ‘to… at ako.”
Ang pag-uwi ni Ria ay naging higit pa sa sorpresa. Hindi lang niya natagpuan ang mga magulang niyang mas matagumpay, kundi natagpuan din niya ang sarili—na sa kabila ng lahat ng taon ng sakripisyo, hindi siya nawala, kundi umuwi sa mas magandang bersyon ng tahanang iniwan niya.
At sa unang pagkakataon, sinabi niya:
“Tama kayo, Nay, Tay. Ang halaga ng mga taon ay hindi nasusukat sa perang naipon, kundi sa pagmamahal na lumago sa pagitan ng bawat sakripisyo.”
Tanong:
Kung ikaw si Ria, gusto mo rin bang malaman ang lahat mula pa noong una? O tama bang inilihim ng kanyang mga magulang ang lahat para masorpresa siya sa huli?
Ibahagi ang iyong sagot sa comments. ❤️