Tahimik ang maliit na barangay ng San Marcelino, isang lugar kung saan kilala ng bawat isa ang tunog ng yapak ng kapitbahay. Sa dulo ng makipot na daan, may nakatira roong mag-isa — si Lola Teresa, 85 taong gulang, payat, at laging may suot na lumang baro’t saya.
Matagal nang pumanaw ang kanyang asawa, at ang nag-iisa niyang anak ay namatay sa giyera dekada na ang nakalipas. Ang anak niyang babae naman ay nag-asawa sa ibang lalawigan ngunit namatay rin sa isang aksidente. Ang tanging kasama ni Lola Teresa ay ang kanyang pusang si Minggay at ang lumang radyo na tila kasabay niyang tumatanda.
Araw-araw, pareho ang kanyang ginagawa: nagwawalis ng bakuran, nagsisindi ng kandila sa altar, at bumababa sa palengke upang bumili ng kaunting gulay at kape. Kilala siya ng lahat bilang mabait ngunit tahimik.
Ngunit isang araw, napansin ng may-ari ng tindahan — si Mang Ben, na laging bumibili si Lola Teresa ng mahigit dalawampung SIM card tuwing linggo. Murang-mura lang iyon, pero kakaiba.
“Noong una,” sabi ni Mang Ben, “akala ko pinagtitripan lang ako ng matanda. Pero linggo-linggo siyang bumabalik, laging may eksaktong bilang ng SIM card na binibili.”
Isang araw, hindi na nakatiis si Mang Ben.
“Lola, para saan po ba ‘yung mga SIM card? Wala naman kayong cellphone na bago.”
Ngumiti lamang si Lola, ipinakita ang kulubot na ngiti na walang ngipin, saka mahina ang sagot:
“Para makausap ko ang pamilya ko, anak.”
Napakunot-noo si Mang Ben. Alam ng buong barangay na wala nang kamag-anak si Lola. Ang cellphone nito ay lumang-luma, halos hindi na makita ang mga numero sa screen.
Ilang beses pa niyang nakita si Lola na nakaupo sa labas ng tindahan, may hawak na telepono, paulit-ulit na nagda-dial — pero laging binababa bago pa man tumunog.
Kumalat ang usapan. May nagsabing na-scam daw siya. May nagsabing may multo siyang kinakausap. Hanggang sa may nagmungkahing ipaalam sa mga pulis upang makasiguro.
Kinahapunan, dalawang pulis ang pumunta sa bahay ni Lola Teresa. Tahimik nila itong naabutang nagtitimpla ng kape sa terasa. Nang tanungin kung bakit siya laging bumibili ng SIM card, ngumiti lang siya at dahan-dahang binuksan ang lumang aparador.
Sa loob nito, nakaayos nang maingat ang daan-daang SIM card, bawat isa ay may maliit na papel na may nakasulat na pangalan at taon.
Binasa ng isa sa mga pulis:
“Carlos Ramos – 20 taong gulang – Namatay sa Samar, 1972.”
“Lina Villanueva – 18 taong gulang – Nawawala mula 1970.”
“Antonio Dela Cruz – Anak ko.”
Napatigil ang lahat.
Habang pinagmamasdan nila ang koleksyon, mahinahong nagsalita si Lola:
“Sila ang mga kasamahan ng anak ko sa giyera. Noong umalis siya, sabi niya babalik siya kasama ang mga kaibigan niya kapag tapos na ang labanan. Pero hindi na siya bumalik.”
Huminga siya nang malalim, pinahid ang luha sa kanyang pisngi.
“Wala akong litrato nila, pero may listahan ng mga pangalan. Kaya bawat linggo, bumibili ako ng SIM card at nilalagyan ko ng pangalan. Nilalagay ko sa lumang cellphone ko at tinatawagan sila isa-isa… kahit alam kong walang sasagot. Sa ganitong paraan, parang naririnig ko pa rin sila.”
Tahimik ang buong silid. Maging ang mga pulis ay walang nasabi.
Mula noon, nagbago ang pagtingin ng mga tao sa kanya. Hindi na siya pinag-uusapan. Sa tuwing pupunta siya sa tindahan, si Mang Ben na mismo ang nag-aabot ng mga SIM card — minsan pa nga ay libre.
“Lola, para ‘yan sa mga kaibigan ng anak n’yo.”
Ngumingiti lang si Lola, “Salamat, anak. Hindi na sila nag-iisa.”
Isang maulan na hapon, dumaan si Mang Ben at napansin na bukas ang pinto ng bahay. Nang kumatok siya, walang sumagot. Pumasok siya at nakita si Lola — nakahiga sa kama, mahimbing, may hawak na lumang telepono. Sa screen, nakasulat:
“Tumatawag… Antonio Dela Cruz.”
Tahimik ang paligid.
Sa libing ni Lola, dumalo ang halos buong barangay. Sa tabi ng kanyang kabaong, inilagay ng mga pulis at ni Mang Ben ang isang maliit na kahon ng SIM card na pinaghirapan niyang tipunin.
At mula noon, sa barangay hall ay may isang sulok na may karatula:
“Ang mga tawag na walang sumasagot — ngunit patuloy na umaalingawngaw sa mga puso ng naiwan.”
Tuwing Araw ng mga Bayani, inilalagay ni Mang Ben sa mesa ang isang lumang telepono at ilang bagong SIM card, para kay Lola Teresa — at sa lahat ng tumawag sa katahimikan, umaasang may sasagot.
Aral:
Minsan, ang mga bagay na mukhang kakaiba ay nagtatago ng pinakamalalim na dahilan — isang tahimik na pagmamahal na tumatawid sa panahon at kamatayan.