Buwan-buwan, walang palya, nagpapadala ng pera si Rafael sa kanyang kapatid na babae na si Lucia.
Wala akong dahilan para magduda — asawa ko siya, at ang katwiran niya ay malinaw: “Mahina na si Lucia, ako lang ang maaasahan niya.”
Mabait siyang kapatid, iyon ang iniisip ko noon.
Ngunit isang araw, nagbago ang lahat.
Noong umuulan nang malakas sa Quezon City, nagpasya akong dalawin si Lucia. Birthday niya raw, sabi ni Rafael, at hindi siya makakapunta dahil sa trabaho. “Dalhan mo na lang ng bulaklak, sabihin mo, mahal ko siya.”
Ngumiti ako.
Hindi ko alam na sa gabing iyon, mababago ang buong buhay ko.
Pagdating ko sa apartment ni Lucia, sinalubong ako ng amoy ng lumang gamot at kape.
Tahimik ang paligid, at sa kabila ng payak na bahay, maayos ang pagkakaayos ng mga bagay.
Lumabas siya sa kusina — payat, maputla, ngunit magiliw.
“Ikaw si Clara… ang asawa ni Rafael, tama?”
“Oo. Dinalhan kita ng bulaklak, galing sa kapatid mo,” sabi ko habang nakangiti.
Ngumiti siya, ngunit may kakaiba sa kanyang mga mata — parang may bigat na gustong kumawala.
Habang nagkakape kami, sinabi ko nang walang malisya,
“Napaka-mapagbigay talaga ng asawa ko. Buwan-buwan, nagpapadala siya ng pera. Swerte mo.”
At doon siya natahimik.
Tumingin siya sa sahig, tapos sa pinto ng silid sa dulo ng pasilyo.
Lumunok siya bago nagsalita:
“Clara… may isang bagay kang kailangang makita.”
Dinala niya ako sa silid na iyon. Mabigat ang hangin habang binubuksan niya ang pinto.
Sa loob, may isang batang babae na nakaupo sa gilid ng kama — marupok, may mga tubo sa ilong, at mapuputi ang daliri na tila hindi pa nakahawak sa araw.
Ngunit ang tumigil sa paghinga ko ay ang mga mata niya.
Parehong-pareho kay Rafael.
“Ito si Lia,” mahinang sabi ni Lucia.
“Anak siya ni Rafael.”
Nalaglag ang bulaklak sa kamay ko.
Hindi ako nakasagot.
Dalawampung taon kaming kasal, at ni minsan, hindi siya nagsabing may anak siya.
Wala kaming anak — dahil ayaw daw niya. Pero ngayon, narito ang batang halos kasing-edad ng pag-ibig namin, buhay na ebidensiya ng lihim na tinago niya sa bawat padala ng pera.
Habang nanginginig ako, lumapit si Lucia.
“Hindi ko gustong itago sa’yo. Pero nangako ako sa kanya. May sakit si Lia — congenital heart disease. Hindi niya kayang sabihin sa’yo dahil ayaw niyang sirain ang buhay n’yo.”
Napaupo ako. Ang mundo ko ay parang gumuho.
“So… tinulungan niyang mabuhay ang anak niya, pero kailangan niyang itago ako?”
Tumango si Lucia, luhaang sumagot,
“Oo. Mahal ka niya, Clara. Pero mahal din niya ang anak na hindi niya kailanman nagawang kilalanin.”
Sa sandaling iyon, nagising si Lia, at sa pinakamatamis na tinig, tinanong niya:
“Ikaw po ba si Tita Clara?”
Hindi ko masagot. Tanging luha lang ang lumabas sa mata ko.
Nang gabing iyon, umuwi ako nang basang-basa sa ulan.
Nakahanda ang hapunan sa mesa — gaya ng dati.
Pumasok si Rafael, may bitbit na payong, at ngumiti sa akin.
“Mahal, bakit basa ka? May dinaanan ka ba—”
“Sa kapatid mo,” putol kong sabi.
Tumigil siya. Nawala ang kulay ng mukha niya.
Tahimik.
Tanging tunog ng orasan ang narinig ko.
“Clara… hayaan mong ipaliwanag ko.”
“Hindi ko kailangan ng paliwanag. Gusto ko lang malaman — bakit? Bakit mo tinago sa akin na may anak ka?”
Nanginig ang boses niya.
“Dahil natakot ako. Natakot akong mawala ka. Ang ina ni Lia, si Mariel… nagkasakit at namatay bago ko pa malaman ang lahat. Hindi ko sinasadya, pero nang dumating ka sa buhay ko, hindi ko na alam kung paano magsimula ng totoo.”
“At akala mo, ang pagtatago ay paraan ng pagmamahal?”
Lumuhod siya, luhaang sumagot:
“Araw-araw kong pinagsisihan. Gusto kong sabihin sa’yo, pero tuwing tinitingnan kita, natatakot akong mawala ang tanging kabutihan sa buhay ko.”
Tahimik lang ako.
“Kung talagang mahal mo ako, Rafael,” sabi ko sa wakas, “hindi mo ako ipagkakait sa katotohanan.”
Kinabukasan, nagpasya akong bumalik kay Lucia — kasama si Rafael.
Tahimik ang biyahe. Hawak niya ang manibela, nanginginig ang mga daliri.
Pagbukas ni Lia ng pinto, tumigil ang mundo.
Ngumiti siya, mahina ngunit masigla.
“Hello, Papa.”
Umiyak si Rafael. Umupo siya sa tabi ng kama, hinawakan ang anak na noon lang niya muling nayakap.
At sa unang pagkakataon, nakita ko ang isang ama — hindi ang lalaking nagtago ng lihim, kundi isang taong halos mabali sa bigat ng pagsisisi.
Lumapit ako, hinawakan ko ang kamay ni Lia.
“Ako si Clara,” sabi ko. “At mula ngayon… ako ang magiging kasama mong magpapagaling sa’yo.”
Ngumiti siya. “Talaga po?”
Tumango ako, kahit nanginginig ang puso ko.
Lumipas ang mga linggo. Dahan-dahan kaming natutong mabuhay sa katotohanan.
Hindi madali — may mga gabi ng pagtatalo, may mga araw ng katahimikan.
Ngunit sa bawat paglalakad ni Lia sa ilalim ng araw, nararamdaman ko ang kakaibang kapayapaan.
Isang gabi, habang pinapatulog ko siya, narinig ko si Rafael sa pinto.
“Salamat,” bulong niya. “Hindi mo ako tinalikuran.”
Tumingin ako sa kanya.
“Hindi ko ginawa para sa’yo. Ginawa ko ito para kay Lia — dahil siya ang katotohanang tinago mo, pero siya rin ang dahilan para matutunan nating muli ang magmahal nang totoo.”
At nang sandaling iyon, alam kong ang lihim na minsang nagtago sa likod ng bawat padalang pera ay hindi na kasinungalingan — kundi naging simula ng bagong buhay na itinayo sa katotohanan.
“Ang pera ay madaling ipadala, ngunit ang katotohanan, minsan, kailangang ilabas kahit masakit.”