Dalawampu’t pito ako noon—bata pa, maganda, at pagod nang umasa sa mga lalaking puro pangako. Kaya nang ialok sa akin ni Don Ernesto, isang biyudong higit animnapung taong gulang, ang kasal—tinanggap ko.
Hindi dahil sa pag-ibig, kundi sa seguridad.
May tatlong palapag siyang bahay sa gitna ng siyudad, may mga negosyo, at sinabing ako raw ang magmamana ng lahat kapag siya’y pumanaw.
At sa isip ko, ilang taon na lang naman siya mabubuhay.
Tahimik ang kasal namin. Walang musika, walang sayawan, tanging bulungan ng ilang matatandang saksi ang maririnig.
Sa bawat sulyap ko kay Don Ernesto, may kakaiba sa mga mata niyang kulay abo—parang laging may tinatago, o may iniintay na bumalik.
Ang Kwartong Nakakandado
Gabi ng kasal. Inasahan kong dadalhin niya ako sa silid namin, pero imbes, inakay niya ako paakyat sa ikatlong palapag.
“May ipapakita ako sa’yo,” sabi niya sa malamig na boses.
Huminto kami sa harap ng isang lumang pintong kahoy. May kalawangin na kandado, at halatang dekada nang hindi nabubuksan.
“Dalawampung taon ko nang hindi binubuksan ito,” aniya. “Pero ngayong gabi… para sa’yo.”
Nang bumukas ang pinto, sinalubong kami ng alikabok at amoy ng lumang panahon.
Sa gitna ng silid, may kama—natatakpan ng itim na tela.
Tahimik siyang lumapit, inangat iyon, at humigpit ang hawak ko sa laylayan ng damit ko.
Sa ilalim ng tela… isang babae.
Maputla, nakapikit, at suot ang wedding gown—kapareho ng gown na suot ko ngayon.
Sa leeg niya, may palawit na pusong kwintas.
Eksaktong katulad ng ibinigay ni Don Ernesto sa akin noong umaga ng kasal namin.
“Siya si Teresa,” sabi niya, halos bulong. “Ang una kong asawa. Namatay siya… sa gabi ng aming kasal.”
Napalunok ako, at bago ko pa naitulak ang pinto, dinugtungan niya:
“Tumakbo rin siya. Pero hindi siya nakalayo.”
Tumakbo ako, nagsisigaw, bumaba ng hagdan habang umaalingawngaw ang tawa niyang malamig.
“Hindi ka aalis, mi amor.
Ngayon, mananatili ka… tulad niya.”
Ang Sikreto ng Dalawampung Taon
Basang-basa akong nakatakas sa gitna ng ulan. Ang bawat kidlat ay parang paalala ng bangungot na iniwan ko.
Umabot ako sa isang lumang paupahan, nanginginig, nangingilid ang luha. Hindi ako nakatulog buong gabi—dahil sa tuwing ipipikit ko ang mata ko, nakikita ko ang mukha ng babaeng nasa kama. Mukhang ako.
Kinabukasan, dinala ko ang mga pulis. Ngunit nang buksan nila ang pinto ng attic, wala na roon ang bangkay, ang telang itim, o kahit anong bakas ng lalaki.
Ang silid ay inuukit lamang ng alikabok at amoy ng lumang kahoy.
“Si Don Ernesto ba?” tanong ng isang pulis.
Tumango ako.
Nagkatinginan sila, saka lumapit ang matandang kapitbahay at marahang nagsalita:
“Anak, si Don Ernesto… dalawang dekada nang patay. Namatay sa atake sa puso, mismong gabi na nilibing niya ang asawa niyang si Teresa.”
“Hindi pwede…” bulong ko. “Kinasal ako sa kanya kagabi. Nakita ko siya. Nakausap ko siya!”
Tinitigan lang nila ako, may halong awa at takot.
“Walang nakatira diyan, hija. Pero totoo, kagabi may nakita kaming babaeng tumatakbo sa ulan—mag-isa.”
Ang Paalam
Umupo ako sa lupa, nanginginig, hawak ang kwintas na palawit-puso.
Sa likod nito, may nakaukit na mga pangalan:
“Ernesto – Teresa.”
Hindi “Ernesto – Clara,” ang pangalan ko.
Dahan-dahang bumukas ang bintana. Dumampi ang malamig na hangin, may kasamang halimuyak ng jasmin.
At sa liwanag ng araw, nakita ko—sa repleksyon ng salamin, dalawang pigura: isang matanda at isang babae sa puti. Magkahawak-kamay, nakangiti.
Saka ko lang naintindihan.
Hindi niya ako gustong saktan.
Hinahanap lang niya ang asawang matagal nang nawala.
At sa akin, nakita niya ang mukha ng minahal niyang hindi niya matanggap na wala na.
Inilapag ko ang kwintas sa bintana at mahinang bumulong,
“Hindi ako si Teresa… pero sana, sa kabilang buhay, magkasama na kayo sa kapayapaan.”
Lumabas ako ng bahay at muling bumuhos ang ulan.
Habang papalayo, sa salamin ng kotse, nakita kong sa bintana ng attic ay may dalawang aninong magkatabi—magkasamang nakatingin sa liwanag ng araw, tuluyang malaya.