Labindalawang taon nang nakakulong si Marco sa selda B-17. Araw-araw, pare-pareho ang tanawin: malamig na rehas, amoy kalawang, at katahimikang unti-unting lumalamon sa kanya. Noong una, lumaban siya—sumulat ng mga liham, sumigaw para sa hustisya, pilit pinapakinggan ang kanyang tinig: “Ako’y inosente!” Pero paglipas ng mga taon, natutunan niyang tumigil. Bingi ang mundo, bulag ang hustisya. Ang tanging natira ay ang pagtanggap sa kapalaran.
Ngunit may isang bagay na hinding-hindi niya iniwan—ang alaala ng kanyang aso.
Naalala pa niya ang gabing iyon: isang nanginginig na tuta sa isang madilim na eskinita. Inampon niya, pinakain, at mula noon ay naging pamilya niya ang German Shepherd na iyon. Nang siya’y makulong, mas masakit pa ang pagkawalay sa aso kaysa sa pagkawala ng kalayaan.
Kaya nang tanungin ng warden ang kanyang huling hiling, lahat ay nagulat. Inasahan nilang maririnig ang karaniwang sagot—isang huling pagkain, isang dasal, o yakap ng mahal sa buhay. Ngunit ang tinig niya’y mahina, puno ng pananabik:
— “Gusto ko lang… makita ang aso ko. Kahit minsan pa.”
At sa wakas, ibinigay ito.
Dumating ang araw. Tahimik ang buong piitan. Dinala ang aso—nakakadena, nanginginig, ngunit biglang naglaho ang lahat ng iyon nang makita ang amo. Sa isang iglap, kumawala ito at buong bilis na tumakbo, diretsong tumalon sa bisig ng bilanggo.
Napatumba si Marco, ngunit hindi niya inalintana. Sa unang pagkakataon matapos ang labindalawang taon, muli niyang naramdaman ang init ng kasama. Yumakap siya nang mahigpit, ibinaon ang mukha sa makapal nitong balahibo, at doon na bumuhos ang luha.
— “Ikaw ang anak ko… ang tanging kasama ko…” bulong niya. “Ano’ng gagawin mo pag wala na ako?”
Ngunit bigla, kumilos ang aso. Paulit-ulit itong dumidila at sumusungkit sa bulsa ng amo, tila may hinahanap. Hanggang sa mahulog ang isang lumang papel.
Pinulot ito ng warden. Nang buksan, nanginginig ang kanyang kamay. Isang lumang salaysay—nakapirma ng tunay na salarin.
Napatulala ang lahat. Ang lalaking ikinulong nila ng labindalawang taon… ay inosente.
Tumindig ang warden, sumigaw:
— “ITIGIL ANG LAHAT! MAY EBIDENSIYA! HINDI SIYA ANG MAY SALA!”
Nagkagulo ang mga guwardiya, ang ilan ay napaiyak, ang iba’y napayuko sa hiya. Samantalang ang aso, tuloy-tuloy sa pag-ungol na para bang siya mismo ang nagpatotoo.
At bago pa man bumaba ang huling hatol, tinanggal ang tanikala sa kanyang kamay.
Muling tumakbo ang aso at niyakap ang amo—ngunit ngayon, hindi bilang pamamaalam. Kundi bilang pagsalubong sa kalayaan.
Sa gitna ng mga matang saksi, isang lalaking minsang tinuring na kriminal ang muling nagkaroon ng pagkakataon mabuhay. At isang aso ang naging tunay na tagapagligtas.