Hindi ko alam na bawat bayad sa tuition ko, bawat libro at uniporme, ay galing pala sa pawis ng kuya kong si Joel.
At nang malaman ko iyon… huli na. Hindi ko na siya muling nasabihan ng salamat.
Ako si Aira, bunso sa magkapatid.
Lumaki kami sa isang maliit na bayan sa Bicol, sa barong-barong na halos di na makilala kung bahay pa o kahon ng pangarap.
Pero kahit gano’n, puno ng pagmamahal ang tahanan namin—lalo na mula kay Kuya.
Tahimik siya, seryoso, at mula bata pa’y marunong nang magbanat ng buto.
Ako naman, laging sinasabihan ng mga kamag-anak:
“Aira, mag-aral ka nang mabuti. Para kay Kuya mo ‘yan.”
Akala ko noon, simpleng bilin lang iyon.
Hindi ko alam, totoo pala—lahat talaga ay para sa akin.
ANG MGA PANGARAP NI KUYA
Si Kuya Joel ay dating engineering student.
Pangarap niyang maging electrical engineer—gumagawa ng mga makabagong gamit, makatulong sa mga kapitbahay, at balang araw, makapagpatayo ng sarili niyang repair shop.
Pero nang mamatay si Papa sa aksidente at si Mama ay nagkasakit, gumuho lahat ng plano niya.
Isang gabi habang nagluluto siya ng sardinas, sabi niya sa akin:
“Aira, pagbutihin mo ang pag-aaral mo, ha? Baka ako, tigil muna sa college. Sayang kung pareho tayong hihinto.”
Hindi ko pa noon naintindihan ang bigat ng mga salitang iyon.
Ang alam ko lang, si Kuya ay matatag—at kahit pagod, lagi siyang nakangiti.
ANG SIMULA NG SAKRIPISYO
Makalipas ang ilang linggo, hindi na talaga siya bumalik sa eskwela.
Sinabi niya, temporary lang daw na magtatrabaho muna.
Pero ang “temporary,” naging taon.
Araw-araw siyang gigising bago magbukang-liwayway, dala ang lumang toolbox at tinapay na nilagyan lang ng margarine.
Nagtatrabaho siya sa maliit na repair shop sa bayan—nag-aayos ng lumang bentilador, plancha, rice cooker.
Pag-uwi niya, amoy langis at pagod ang buong katawan.
Minsan tinanong ko siya,
“Kuya, hindi mo ba nami-miss mag-aral?”
Ngumiti lang siya.
“Hindi lahat ng pangarap para sa sarili. Minsan, mas masarap kapag para sa iba.”
Hindi ko pa rin lubos na naunawaan.
Hindi pa noon.
ANG MGA TAON NG AKING PAG-AARAL
Nakapasok ako sa kolehiyo.
Tuwing enrollment, bayad na agad ang tuition ko.
Akala ko si Mama ang nakikipag-usap sa school o may tumutulong lang sa amin.
Hindi ko na inusisa—ang mahalaga, tuloy ang pag-aaral ko.
Tuwing finals week, si Kuya pa rin ang unang bumubulong:
“Kaya mo ‘yan, Aira. ‘Wag kang bibitaw.”
Madalas kong sabihin:
“Kuya, pasensya ka na, wala pa akong naibabalik.”
At lagi niyang sagot:
“Pag natupad mo ‘yung pangarap mo, sapat na ‘yon.”
Ngayon, naiisip ko—kung maibabalik ko lang ang panahon, sasabihin ko sa kanya:
Hindi sapat ang salamat para sa mga taon mong isinakripisyo.
ANG GABING NAGBAGO NG LAHAT
Isang gabi, habang nagre-review ako para sa finals, tumawag si Mama—mahina ang boses.
“Anak… si Kuya mo, nasa ospital. Nahimatay sa trabaho.”
Umuwi ako agad.
Pagdating ko, nakita ko siya—maputla, nakahiga, may tubo sa kamay.
Ngumiti pa rin siya sa akin.
“Aira… tapos mo na exam mo?”
Umiiyak akong sumagot,
“Kuya, bakit ‘di mo sinabi na may sakit ka na?”
Ngumiti lang siya.
“Ayokong mag-alala ka. Mag-aaral ka muna, ha?”
Hinawakan niya kamay ko nang mahigpit.
“Aira… kung sakaling ‘di ko na kayanin, ituloy mo. Huwag mong sayangin ‘yung mga taon ko.”
Iyon pala ang huling yakap namin.
ANG LIHIM NA NAGPAIYAK SA AKIN
Pagkatapos ng libing, nilapitan ako ng dean.
“Aira, alam mo bang si Joel ang nagbabayad ng tuition mo?
Siya mismo ang pumupunta rito, dala ang cash. Kahit late, hindi siya sumuko.”
Para akong binagsakan ng langit at lupa.
Lahat ng pinaghirapan ko sa pag-aaral—lahat pala ‘yon, galing sa sakripisyo ng Kuya kong tahimik lang na nagbibigay.
Pag-uwi ko, binuksan ko ang lumang bag niya.
Sa loob, may isang sulat.
“Aira,
Kung sakaling ‘di ko na makita ang araw ng graduation mo, huwag kang malungkot.
Sa bawat diploma na matatanggap mo,
doon ko mararamdaman na nakapagtapos din ako.”
ANG ARAW NG GRADUATION
Apat na taon ang lumipas.
Graduation ko na.
Bitbit ko ang lumang litrato ni Kuya—nakangiti, marumi ang damit, hawak ang screwdriver.
Nang tawagin ang pangalan ko, tumingala ako at bumulong:
“Kuya, tapos na ako. Para sa’yo ‘to.”
Umiiyak ako habang naglalakad sa entablado—hindi dahil sa medalya, kundi dahil sa pagmamahal na hindi ko na naibalik.
ANG PANGAKO KO
Ngayon, ako na si Engr. Aira Santos, isang electrical engineer—katulad ng pangarap ni Kuya.
Sa bawat proyektong tinatapos ko, sa bawat kliyenteng tinutulungan ko, palagi kong sinasabi sa sarili ko:
“Hindi ko ito magagawa kung hindi mo ako pinili, Kuya.”
May sarili na akong workshop ngayon sa amin.
At sa pintuan, nakasulat:
“Joel’s Electrical — built with sacrifice and love.”
Tuwing dumaraan ako ro’n, parang naririnig ko pa rin ang boses niya—
“Kaya mo ‘yan, Aira.”