Tatlong araw pa lang mula nang lumipat kami sa bahay na matagal kong pinangarap, akala ko’y natupad na rin sa wakas ang isa sa pinakamalalaking pangarap ko — ang magkaroon ng tahanang masasabi kong amin ng asawa ko. Maliit lang ito, ngunit bawat pader, bawat kurtina, at bawat kasangkapang naroon ay bunga ng mga taong pinaghirapan ko.
Pinag-ipunan ko iyon mula sa mga gabing halos wala akong tulog, sa mga pagkakataong tinitiis ko ang gutom para lang may maipon. Ibinenta ko pa nga ang singsing na ibinigay sa akin ng aking ina noong kasal namin — kapalit ng ilang libong pisong kulang para maisara ang bayad sa bahay. Kaya nang tuluyang makalipat kami, halos lumuha ako sa tuwa.
Pero sa ikatlong araw, parang binasag ng isang malakas na hampas ang lahat ng pinaghirapan ko.
Habang naglilinis ako sa kusina, biglang tumunog ang doorbell. Pagbukas ko ng pinto, halos malaglag ang hawak kong basahan — nandoon ang buong pamilya ng asawa ko: ang kanyang ina, dalawang kapatid na babae, at ang bayaw kong may bitbit pang asawa’t mga gamit.
Masaya silang pumasok na parang nagpi-piknik.
“Ang ganda ng bahay! Ang lawak! Kasya tayong lahat!” sigaw ng biyenan ko.
Paglabas ng asawa ko, nakangiti pa siyang sabi, “Ma! Tara, pinaayos ko na ‘yung fingerprint system. Ipaparehistro ko na kayong lahat para madaling makapasok.”
Para akong natulala.
“Fingerprint? Lahat sila?” tanong ko, halos hindi lumalabas ang boses.
Kalma lang ang sagot niya, “Oo naman. Bahay ko rin ito, di ba? Pamilya ko sila. Mas masaya kung sama-sama tayo.”
At doon ko naramdaman na parang pinunit ang lahat ng pangarap kong sinimulan.
Noon pa man, malinaw kong sinabi sa kanya — kapag nagkaroon kami ng sariling bahay, gusto kong kaming dalawa lang ang nakatira. Gusto kong maramdaman na may sarili kaming espasyo, isang tahanang walang kahit sinong puwedeng basta pumasok. At nangako siya noon, buong lambing, na iyon din ang gusto niya.
Ngunit tatlong araw lang, binali niya ang lahat.
Kinahapunan, nagsimula na silang “mag-ayos.” Ang biyenan ko, umupo sa sofa at inutusan akong magluto ng marami para “kasya sa lahat.” Ang dalawang hipag ko, nagkalat ng mga gamit sa sala. Ang bayaw ko naman, nagbiro pa, “Buti na lang malaki ang bahay ni ate, makakatipid kami sa renta!”
Tahimik lang ako. Pero sa loob ko, may unti-unting nababasag.
Kinagabihan, habang tulog na silang lahat, tiningnan ko ang digital door lock. Anim na bagong fingerprint ang narehistro — bukod sa amin ng asawa ko. At sa bawat pag-blink ng ilaw, para bang sinasabi sa akin: wala ka nang kontrol dito.
Kinabukasan, hindi ako nagpaalam. Dumiretso ako sa bangko, kinausap ang ahente, at ipinagbili ko ang bahay. Seventy percent ng kabuuang halaga ay galing sa akin — kaya may karapatan akong gawin iyon. Nang tanungin ako ng ahente kung hindi raw ako nanghihinayang, ngumiti ako nang mapait.
“Ang hinahabol ko ngayon, hindi pera. Kapayapaan.”
Pag-uwi ko, abala silang lahat sa hapag. Inilapag ko sa mesa ang dokumento ng bentahan. Nagulat ang asawa ko.
“Anong ibig sabihin nito? Binenta mo ang bahay natin?”
Tumingin ako sa kanya, diretso.
“Hindi na ‘natin’ ito. Gusto mong kasama ang pamilya mo? Mabuti. Pero ako, ayokong tumira sa bahay na hindi ko na kayang isara ang pinto.”
Namula siya sa galit.
“May pangalan ako sa titulo! Wala kang karapatan!”
Tahimik kong inilabas ang titulo at itinuro ang pirma ko sa ilalim ng kanyang pangalan.
“Meron akong karapatan — at ginamit ko na iyon.”
Tahimik ang lahat. Maging ang biyenan ko ay napasigaw,
“Ang kapal ng mukha mo! Binenta mo ang bahay ng anak ko?”
Tumulo ang luha ko, ngunit hindi ako umiyak.
“Hindi pera ang mahalaga sa akin. Pero ang bahay na ito — binuo ko mula sa pawis at sakripisyo. Para sa inyo, isang lugar lang ito. Para sa akin, ito sana ang tahanan ng dignidad ko.”
At bago ako lumabas, tiningnan ko siya sa mata at sinabi:
“Simula ngayon, wala na akong bahagi sa bahay na may anim na fingerprint. Kasi ang tunay na tahanan — ‘yung ikaw lang ang may susi.”
Lumabas akong mag-isa, dala ang maliit na maleta. Nang gabing iyon, natulog ako sa inuupahang kwarto na amoy pintura at may lumang pintong maingay kapag hinangin. Pero unang beses sa matagal na panahon, nakatulog ako nang payapa.
Tatlong buwan ang lumipas, nalipat na sa bagong may-ari ang bahay. Hindi na ako bumalik. Hindi ko rin binalikan ang mga alaala roon.
Minsan, tumatawag pa rin siya. Minsan, may mensaheng “Miss na kita.” Pero tuwing mababasa ko iyon, napapangiti lang ako.
Hindi niya ako namimiss — namimiss lang niya ang babaeng dati’y nagbigay ng lahat, kahit ang karapatan niyang isara ang sariling pinto.