Sa isang mumunting karinderya sa Maynila, sa ilalim ng dilaw na ilaw at amoy ng mantika, naroon si Liza, labing-anim na taong gulang, tahimik na naghuhugas ng mga pinggan. Bawat kalansing ng plato ay paalala ng dahilan kung bakit siya naroon — ang gamutan ng kanyang inang may sakit sa baga, na naiwan sa probinsya.
Habang ang mga kaedad niya ay abala sa eskwela, si Liza ay abala sa bula, sa lamig ng tubig, at sa sakit ng likod. Ngunit kahit pagod, hindi niya iniinda. Ang bawat patak ng pawis ay may kasamang panalangin: “Lord, gumaling po sana si Mama.”
I. ANG BATA NA MAY PANGARAP SA GITNA NG PAGOD
“Liza! Bilisan mo riyan!” sigaw ng may-ari ng karinderya.
“Opo, Ma’am!” sagot niya, pilit na nakangiti kahit nanginginig na ang kamay.
Madalas ay malamig na kanin lang ang hapunan niya.
Madalas ay sa semento siya natutulog, gamit ang tuwalya bilang kumot.
Pero sa tuwing natatanggap niya ang maliit na sweldo, diretso siya sa remittance center.
“Para po kay Mama,” lagi niyang sabi habang iniaabot ang sobre.
At sa bawat padala, parang nababawasan ang bigat sa dibdib niya kahit kaunti.
II. ANG MGA SULAT MULA SA BARYO
Bawat linggo, may dumarating na sulat mula sa kanilang baryo.
“Anak, salamat sa pinadala mo. Bumili ako ng gamot. Huwag kang magpupuyat, ha?”
Binabasa ni Liza iyon habang kumakain ng tinapay at kape.
Pinipigilan ang luha, pero laging natatabig ng pagod.
“Konti na lang, Ma… makakaipon din tayo,” bulong niya.
III. ANG KAKAIBANG BISITA
Isang gabi, pumasok sa karinderya ang isang matandang babae — maayos manamit, halatang may kaya. Tahimik itong umupo at umorder ng simpleng kape.
Habang pinapanood si Liza, napansin niyang may kababaang-loob sa bawat kilos ng dalaga.
“Ilang taon ka na, hija?” tanong ng babae.
“Labing-anim po,” sagot ni Liza.
“At bakit ka nagtatrabaho?”
“Para po sa Mama ko. May sakit po siya.”
Tahimik lang ang matanda. Pagkaalis niya, may iniwang sobre sa mesa.
Akala ni Liza ay tip, ngunit pagtingin niya—may ₱5,000 at isang maliit na papel:
“Para kay Mama mo. Mula sa isang dating anak na katulad mo.”
Hindi niya alam kung iiyak ba o ngingiti. Ang alam lang niya, makakabili na ng gamot si Mama.
IV. ANG PAGBABAGO NG TADHANA
Makalipas ang ilang buwan, dumating ang isang lalaki sa karinderya.
“Ikaw ba si Liza?” tanong nito.
“Opo…”
“May gustong makausap sa’yo.”
Dinala siya nito sa isang malaking bahay. Doon niya muling nakita ang matandang babae.
“Liza,” sabi nito, “ako si Señora Carmen. Ako ang nag-iwan ng sobre noon. Nakita ko ang sarili ko sa’yo — dating tagahugas din ako ng pinggan.”
Naluha si Liza.
“Gusto kong tulungan ka,” dagdag ng matanda. “Mag-aaral ka habang nagtatrabaho sa isa sa mga restaurant ko. Sagot ko ang lahat ng gastusin mo.”
Hindi makapaniwala si Liza. Mula sa karinderyang amoy mantika, lilipat siya sa isang pagkakataong amoy pag-asa.
V. ANG PAGBABALIK NG NGITI
Lumipas ang ilang taon. Nagtapos si Liza cum laude sa kursong Hotel and Restaurant Management.
Sa araw ng graduation, bitbit ng ina niya ang lumang sobre — ang unang padala ni Liza, na ngayon ay itinuturing niyang pinakamahalagang alaala.
Habang tinatawag ang pangalan ni Liza sa entablado, nandoon si Señora Carmen sa audience, tahimik na nakangiti.
Paglapit ni Liza sa ina, mahigpit silang nagyakapan.
“Anak,” sabi ng ina, “lahat ng bula, lahat ng pagod mo… ‘di nasayang. Ang kamay mong dating pagod sa pinggan, ngayon, kayang humawak ng diploma.”
Nangilid ang luha ni Liza, sabay bulong:
“Ma, para sa’yo ‘to. Lahat ng hirap, naging ginto dahil sa’yo.”
Aral ng Kuwento:
Ang sakripisyo, gaano man kaliit, ay nagiging binhi ng pagbabago.
Ang tunay na tagumpay ay hindi nasusukat sa ganda ng trabaho, kundi sa lakas ng pusong handang magsakripisyo para sa mahal sa buhay.