Noong narinig ko na si Miguel, ang dati kong asawa, ay magpapakasal muli, biglang may kumurot sa dibdib ko. Tatlong taon na kaming hiwalay, ngunit tila may hindi pa rin natatanggal sa puso ko.
Hindi lang balita ang pumukaw sa akin, kundi ang mga bulung-bulungan:
“Alam mo ba? Ang bagong asawa niya ay isang babaeng may kapansanan, naka-wheelchair daw.”
Sa loob ko, sumiklab ang damdaming matagal kong itinago — kaunting inggit, kaunting pride. “Heto na, ang lalaking minsang iniwan ako, ngayon ay magpapakasal sa isang babaeng may kapansanan. Parang karma lang sa kanya,” ang naisip ko.
Dahil dito, nagpasya akong dumalo sa kasal. Pupunta ako bilang pinakamahusay, pinakamatatag, at ipapakita sa lahat na ako pa rin ang karapat-dapat sa kanyang mata.
Gabi bago ang kasal, tumagal ako sa harap ng salamin. Isinuot ko ang pulang bestida na hugis-katawan, inayos ang buhok, at pininturahan ang labi ng kulay rosas na mamula. “Pagpasok ko, lahat ay mapapaling sa akin,” naisip ko.
Ngunit nang pumasok ako sa bulwagan ng hotel sa Makati, habang tumutugtog ang string quartet at naglalakbay ang halimuyak ng mga rosas, isang larawan ang huminto sa akin.
Si Miguel, naka-Barong Tagalog, marahang itinutulak ang wheelchair ng bride. Maliit, payat, at may ngiting maamo. Sa unang tingin, hindi ko napansin. Ngunit nang tumanaw siya sa akin, huminto ang mundo ko.
Si Angela — ang bunso kong kapatid.
Nanginginig akong umatras. Ang babaeng matagal ko nang hindi nakikita, mula sa aksidenteng sumira sa kanyang mga binti apat na taon na ang nakalilipas, ngayon ay nakatayo sa harap ko bilang kabiyak ng dating asawa ko.
Sa bawat galaw ni Miguel, ramdam ko ang katapatan at pagmamahal niya kay Angela. Hindi dahil sa awa — kundi dahil sa tunay na pag-ibig.
Tumingin si Angela sa akin, ngiti sa labi, walang galit, walang paninisi. Parang sinasabi: “Ate, ayos lang. Wala akong galit.”
Tahimik akong umalis bago matapos ang seremonya. Pag-uwi, tinanggal ko ang hikaw, pinunasan ang lipstick, at tumingin sa salamin. Ang babaeng kanina ay puno ng kayabangan, ngayon ay natutong humingi ng tawad — sa iba, at higit sa lahat, sa sarili.
Nagpadala ako ng mensahe:
“Angela, patawad. Totoong masaya ako para sa inyo. Sana maging maligaya ka. — Ate.”
Lumipas ang ilang minuto. “Seen.” At iyon lang ang sapat.
Mula noon, natutunan kong bumaba sa pedestal ng kayabangan, at hayaan ang kabutihan ng tao na magsalita para sa sarili.
Isang araw, napadaan ako sa simbahan kung saan madalas magsimba sina Miguel at Angela. Nakita ko silang magkasama, nag-aalaga ng kanilang munting anak na tumatakbo at masayang sumisigaw:
“Papa, Mama, halika po!”
Ngumiti ako mula sa malayo. Wala nang pait, wala nang galit. Tanging kapayapaan.
Ngayon, naiisip ko ang araw ng kasal na iyon at alam ko: walang natalo. Natutunan namin ang tunay na kahulugan ng pagmamahal — sa tamang oras, at sa tamang paraan.
At sa puso kong dati’y puno ng galit, ngayon ay may nakasulat na linya ng katotohanan:
“Ang tunay na ganda ng isang babae ay hindi nasusukat sa alahas o hitsura, kundi sa kabutihang handa niyang ipagpatawad.”