Pinilit akong magpakasal sa mayamang kapitbahay ng mga magulang ko—isang matanda at may bahagyang tiyan. Sa mismong araw ng kasal, punung-puno ang aking mga mata ng luha, at hindi ko maitago ang takot at pangungulila sa ngiti.
Ang mga magulang ko ay may utang, kaya nang inalok ng kapitbahay, na mas matanda sa akin ng halos dalawampung taon, agad silang pumayag. Para sa akin, pakiramdam ko ay naipit ako—walang iba pang daan. Pinilit kong ngumiti sa seremonya, ngunit ang puso ko ay nag-aalangan.
Sa gabi ng aming unang gabi bilang mag-asawa, gumawa ako ng planong panlaban: nagsuot ako ng apat na patong ng damit—dress shirt, hoodie, mahabang nightgown, at manipis na jacket—upang takpan ang katawan ko. Iniisip ko sa sarili: kahit ano ang mangyari, hindi niya magagawa ang gusto niya.
Kakatapos lang apawin ng ilaw, naupo ako sa gilid ng kama at naramdaman ang mabigat na bagay sa ilalim ng kutson. Tahimik kong inabot ito—isang makapal na sobre. Nang buksan ko, napahinto ang hininga ko: apat na tiket sa eroplano papuntang ibang bansa, may kasamang bagong passport at visa, nakapangalan sa akin.
Sa loob, may nakadikit na sulat:
“Kung gusto mong umalis sa kasal na ito, sumakay ka lang sa eroplano bukas ng umaga. Aayusin ko ang lahat ng papeles para sa annulment at itatago ko ito sa mga magulang mo. Ito ang regalo ko sa iyo.”
Nauunawaan ko: hindi intensiyon ng kapitbahay na pilitin ako sa kasal—pinakasal siya upang tulungan ang pamilya ko at ibalik ang aking kalayaan.
Ngunit nang marinig ko siya sa telepono habang nag-uusap sa plano para sa lupa at ari-arian, naunawaan ko na may panganib pa rin. Kailangan kong gumawa ng hakbang. Tahimik akong bumalik sa kama, nagkunwaring natutulog, at maingat na itinago ang cellphone sa ilalim ng unan upang mag-record ng boses niya at may ebidensya.
Kinabukasan, nagkunwari akong nahihilo. Nang magising, abala siya sa telepono, at agad akong nagpadala ng mensahe kay Mai, dating kaklase at ngayon batang abogada. Dumating siya sandali lang, at agad naming pinlano ang hakbang: mag-ipon ng ebidensya—mula sa recording, titulo ng lupa, kontrata, at mga dokumentong nagpapakita ng pamimilit at panlilinlang.
Ngunit hindi lang batas ang sandigan ko. Pinili kong ipakita sa mga magulang ko ang katotohanan at ipaalam sa kanila ang pinsala ng kanilang mga desisyon. Kinabukasan, sa harap ng lahat, pinatugtog ko ang recording. Tahimik ang lahat; napahiya ang kapitbahay, at napilitan siyang umatras.
Sa huli, nagkaroon ng kasunduan: aatras ang kapitbahay sa lahat ng papeles ng lupa, at ang pera para mabayaran ang utang ay ilalagay sa kontrol ni Mai at isang community foundation. Ang mga magulang ko ay sumailalim sa seminar tungkol sa tamang pamamahala ng pera at pumirma sa kasunduan na hindi na mauulit ang pangyayari.
Ako naman, pinili kong magsimulang muli. Nag-enroll sa kursong paggawa ng tinapay, nagtrabaho sa maliit na café, at unti-unting natutunan ang halaga ng sariling pagsisikap. Natutunan ko rin na ang pamilya ay maaaring magbago, at ang tiwala at paggalang ay mas mahalaga kaysa sa pera o sapilitang kasal.
Sa kalaunan, umalis ang kapitbahay. Ang baryo ay tahimik muli, ngunit ako ay mas malaya, mas matatag. Bawat umaga, habang naamoy ko ang bagong lutong tinapay, naaalala ko ang aral: ang kaligayahan ay hindi nabibili, at ang tamang landas ay yaong nilalakaran mo para sa sarili mong kalayaan—kahit mabagal at mahirap.