Ang mansyon ng mga Elizalde ay parang isang palasyo ng kalungkutan. Nakatago ito sa loob ng isang eksklusibong subdibisyon, napapaligiran ng mga pader na tila hadlang hindi lang sa mundo, kundi pati sa emosyon ng nag-iisang naninirahan dito—si Doña Margarita Elizalde. Isang biyuda, isang inang nawalan ng anak, at isang pusong naging yelo matapos lamunin ng sakit ng nakaraan. Tahimik ang kanyang araw-araw, tanging mga kasambahay na halos hindi humihinga sa takot ang gumagalaw sa loob ng malawak na bahay.
Isang gabi ng malakas na bagyo, habang humahampas ang hangin at bumubuhos ang ulan na parang walang katapusan, may kumalabog sa gate ng mansyon.
“Sino ‘yan?” iritang tanong ni Doña Margarita sa mayordoma niyang si Fe. “Anong klaseng taong lalabas sa ganitong panahon?”
Nang silipin nila sa monitor, tumambad ang isang tagpong bumiyak sa katahimikan ng gabi: tatlong bata, basang-basa sa ulan. Ang pinakamatanda, marahil sampung taong gulang, ay yakap ang dalawang mas bata—isang babae at isang sanggol—habang nanginginig sa lamig.
“Tulungan n’yo po kami!” sigaw ng batang lalaki. “Kahit pagkain lang po! Para sa mga kapatid ko!”
“Palayasin mo sila,” malamig na sabi ni Doña Margarita. “Baka panlilinlang lang ‘yan.”
“Pero Señora, mga bata po sila…” nag-aalangan si Fe.
“Sinabi ko, palayasin mo!”
Lumapit si Fe sa intercom at mahinahong sinabi, “Pasensya na, mga bata. Hindi kayo puwedeng pumasok. Umalis na kayo.”
Ngunit hindi sumuko ang bata. “Pakiusap po! Kahit sila na lang po ang kupkupin ninyo! Ibabalik ko po lahat paglaki ko, pangako!”
Napapitlag si Doña Margarita. Ang salitang pangako ay tila muling nagbukas ng sugat na matagal nang naghilom.
“Sabihin mo, kapag hindi sila umalis, tatawag ako ng pulis!” bulalas niya.
Tahimik na tumayo ang bata, bitbit ang sanggol at inakay ang kapatid na babae. Habang papalayo, may nahulog mula sa kanyang bulsa—isang maliit na kwintas na kumislap sa ilaw ng poste.
Isang kwintas na may palawit na hugis gitara.
Napahinto si Doña Margarita. Nakilala niya ito. “Fe! Bilisan mo! Papasukin mo sila!” sigaw niya, ngunit nang buksan ang gate, wala na ang mga bata—tanging kwintas na lang ang naiwan sa putikan.
Nanginginig niyang pinulot ito. Walang duda—iyon ang kwintas na ipinagawa niya para sa kanyang anak na si Gabriel, dalawang dekada na ang nakalipas.
Si Gabriel—ang anak niyang musikero, ang tinalikuran niya dahil sa pag-ibig nito sa isang babaeng mahirap. Ang huling sinabi niya rito:
“Kung ipagpapatuloy mo ‘yan, kalimutan mong may ina ka!”
At ganoon nga ang nangyari. Iniwan siya ni Gabriel para sa babaeng mahal niya, si Anna. Nabuhay silang simple—hanggang sa isang gabi, isang trahedya ang dumurog sa puso ni Doña Margarita. Nasunog raw ang apartment nina Gabriel at Anna. Pareho silang namatay.
Mula noon, isinara niya ang kanyang puso at ang buong mundo.
Ngunit ngayong nasa kamay niya ang kwintas ng anak, nagising muli ang matagal nang natutulog na pag-asa.
Agad niyang ipinahanap ang tatlong bata. Tatlong araw ang lumipas bago nila matagpuan ang mga ito sa ilalim ng tulay—nilalagnat, gutom, at halos wala nang malay.
Dinala niya sila sa ospital. Nang magkamalay si Miguel, ang panganay, takot itong nagtanong, “Nasaan po ang mga kapatid ko?”
“Ligtas na sila,” sagot ni Doña Margarita. “At simula ngayon, hindi na kayo magugutom o giginawin.”
Nang makalabas na sila ng ospital, dinala niya ang mga bata sa kanyang mansyon. Ngunit si Miguel ay nagtanong, “Bakit po ninyo ginagawa ‘to? Sino po kayo?”
Ipinakita ni Doña Margarita ang kwintas. “Saan mo ito nakuha?”
“Bigay po ng Itay bago siya nawala,” sagot ni Miguel.
At doon niya nalaman ang katotohanan. Hindi nasunog ang mga magulang ni Miguel. Namatay sila sa sakit, at itinago ng ina ang mga bata sa takot na kunin sila ng lola nilang “masungit at malupit.”
Ang huling habilin ni Gabriel kay Miguel:
“Hanapin mo ang punong Narra. Doon mo ako hintayin.”
Napaisip si Doña Margarita. Sa kanilang lumang hardin, may isang punong Narra—ang paboritong tambayan ni Gabriel noon. Agad silang pumunta roon.
At sa katawan ng puno, nakita nila ang pangalan ni Gabriel na inukit noong bata pa ito. Sa ilalim nito, may maliit na kahoy na pintong halos di mapansin. Binuksan nila ito, at sa loob ay may lumang kahon.
Mga sulat. Lahat para kay Doña Margarita.
Bawat liham ay puno ng pagmamahal at pangungulila ng anak sa kanyang ina. At sa huli, isang sulat ang nakatala:
“Inay,
Patawad kung pinili ko ang aking landas. May sakit ako, at alam kong hindi na magtatagal. Ang tanging hiling ko ay hanapin mo ang aking mga anak. Sa kanila mo makikita ako. Sa kanilang mga ngiti, sana’y mahanap mo ang kapatawarang matagal kong hinihingi.Ang kwintas na iyan—iyan ang tulay pabalik sa iyo.
–Ang iyong anak, Gabriel.”
Niyakap ni Doña Margarita ang tatlong bata. Sa mga luha niyang bumuhos, natunaw ang yelong bumalot sa kanyang puso.
Ang mansyon na minsang tahanan ng kalungkutan ay muling napuno ng tawanan. Si Doña Margarita ay hindi na isang biyuda—isa na siyang lola, at sa tatlong batang iyon, natagpuan niya muli ang pag-ibig na nawala sa kanya noon.
Ang punong Narra ay naging saksi, hindi lamang sa mga sugat ng nakaraan, kundi sa kapatawaran at bagong simula ng isang pamilyang muling pinagtagpo ng tadhana.