Ako si Shara, labing-apat na taong gulang, at lumaki sa gilid ng tambakan sa Tondo.
Ang bahay namin, gawa lang sa pinagtagpi-tagping yero at karton, at ang una kong laruan ay bote ng softdrinks at sirang lata.
Bawat gabi, kapag umuuwi si Mama mula sa pangangalakal, amoy basurahan siya — pero para sa akin, iyon ang amoy ng sakripisyo at pagmamahal.
ANG PAGPASOK SA ESKUWELA
Nang makapasok ako sa high school, akala ko, doon magsisimula ang bagong pag-asa.
Ngunit sa halip, doon ko naranasan ang pinakamalalim na hiya sa buhay ko.
Noong unang araw pa lang, ramdam ko na — iba ang tingin nila sa akin.
Habang kumakain sila ng spaghetti at burger sa canteen, ako, pandesal at tubig lang ang baon.
Hanggang sa isang araw, sigaw ng kaklase ko:
“Uy! Si Shara, anak ng basurera!”
Sumabog ang tawanan.
“Baka amoy basura ‘yan! Lumayo kayo!” sabi ng isa.
At habang nagtatawanan sila, gusto kong mawala na lang sa mundo.
Tahimik akong umupo sa likod.
Ngumiti ako — pero sa loob, durog na durog ako.
Gabi-gabi, umiiyak ako nang palihim. Ayokong marinig ni Mama. Kasi alam kong mas masasaktan siya kaysa sa akin.
ANG INA NA HINDI SUMUSUKO
Isang gabi, dumating si Mama, pagod at pawis, may dalang supot ng chichirya at dalawang itlog.
“Anak, may bonus ako. Gawa tayo ng sinangag!” sabi niya, sabay ngiti.
Ngumiti rin ako, pero pilit.
“Ma, pagod ka na. Magpahinga ka na.”
Ngunit sagot niya:
“Shara, basta nakikita kitang nag-aaral, parang nawawala lahat ng pagod ko.”
At doon ko binitawan sa isip ang pangako:
“Balang araw, Ma… hindi na nila pagtatawanan ang pangalan natin.”
ANG MGA TAON NG PANLALAIT
Lumipas ang mga taon, at mas lumala pa.
May gumuhit ng salitang “BASURERA” sa notebook ko.
May naglagay ng lata sa upuan ko.
At sa tuwing maririnig ko silang tumawa, pipigilan ko lang ang luha ko.
Pero sa halip na sumuko, ginamit ko ang sakit bilang gasolina.
Habang sila natutulog pa, ako gising na.
Habang sila nagrereklamo sa homework, ako gumagawa ng dagdag.
Wala akong koneksyon, wala akong pera — pero meron akong puso.
At hindi iyon kayang tapakan ng kahit sino.
ANG ARAW NG GRADUATION
Pagkaraan ng apat na taon, dumating ang araw na pinakahihintay ko.
Graduation.
Sila, naka-makeup, bagong cellphone, bagong sapatos.
Ako? Suot pa rin ang lumang sapatos ni Mama, inayos gamit ang pandikit.
Tinawag isa-isa ang mga honor students.
At nang marinig ko ang pangalan ko —
“Valedictorian: Shara Dela Cruz.”
Tahimik ang buong gym.
Yung mga dating tumatawa, napatingin sa akin, tulalang nakaupo.
Umakyat ako sa entablado, hawak ang sulat na isinulat ko para kay Mama.
“Para kay Mama — ang babaeng nagturo sa akin na hindi nakakahiya ang amoy ng basura,
kasi kung walang tulad mo, walang malilinis ang mundo.”
Tahimik.
Paglingon ko, nakita ko si Mama sa likod, nakasuot ng lumang bestida,
nakangiti habang tumutulo ang luha.
Bago ako bumaba sa entablado, tumingin ako sa mga kaklase kong minsang nanlait sa akin.
“Salamat sa pagtawag n’yong ‘basurera’ sa akin.
Kasi kung hindi dahil diyan, baka hindi ko natutunang pahalagahan ang tunay kong halaga.”
Tahimik ang lahat.
Ang dating nagtatawanan, ngayon ay napayuko.
ANG BAGONG SIMULA
Ngayon, ako si Engr. Shara Dela Cruz, isang environmental engineer.
Bumalik ako sa parehong eskwelahan — hindi para magyabang, kundi para magturo.
Ang proyekto ko: Recycling and the Dignity of Labor.
Sa unang araw ng seminar, sabi ko sa mga estudyante:
“Walang maruming trabaho kung malinis ang puso.
Pero may maruming ugali kapag nilalait mo ang mahihirap.”
Sa likod ng silid, may nakita akong batang babae — marungis, tahimik, takot makipag-usap.
Lumapit ako, ngumiti, at sabi ko:
“Alam mo ba, anak? Dati, ako rin ‘yan.”