Anim na buwan akong nagtrabaho sa ibang bansa — anim na buwang puro pagod, pangungulila, at sakripisyo. Nang umalis ako papuntang Dubai, hawak ng asawa kong si Lydia ang kamay ko sa airport, umiiyak habang paulit-ulit na sinasabi, “Hihintayin kita, mahal. Kahit gaano katagal.”
Wala pa kaming anak noon, pero gabi-gabi kaming nagdarasal na sana, pagbalik ko, ay biyayaan na kami ni Lord ng supling.
At sa bawat buwan na lumipas, ako naman ang nagsusumikap — dalawang trabaho: konstruksyon sa umaga, delivery sa gabi. Linggo-linggo akong nagpapadala ng pera, laging sinasabi sa tawag, “Kaya natin ‘to, para sa kinabukasan natin.”
Ngunit sa ikaapat na buwan, napansin ko ang pagbabago. Maikli na ang tawag niya. Madalas hindi nasasagot. Kapag tinanong ko kung ayos lang siya, lagi lang niyang sagot ay, “Oo, baby, huwag kang mag-alala.”
Pinili kong magtiwala. Dahil si Lydia — siya ang babaeng ipinagdasal ko.
Ang Pag-uwi
Nang matapos ang kontrata ko, hindi ako nagpasabi. Gusto kong sorpresahin siya.
Pagdating ko sa bahay namin, dala ko ang maleta, puno ng pasalubong at pananabik. Pero pagpasok ko, tumigil ang mundo ko.
Narinig ko ang iyakan. Hindi isa, kundi dalawang sanggol.
Sumilip ako sa sala — at doon ko siya nakita. Si Lydia.
Maputla, magulo ang buhok, at may hawak na dalawang bata.
Patag ang tiyan niya.
At nang magtama ang aming mga mata, napalunok siya, nanigas, at halos hindi makapagsalita.
“D-David…” mahina niyang sabi.
Ibinaba ko ang maleta ko.
“Kaninong mga bata ‘yan, Lydia?”
Umiwas siya ng tingin.
“Hindi ‘yan ang iniisip mo—”
“Anim na buwan lang akong nawala!” sigaw ko. “Paano ka nagkaroon ng dalawang anak sa panahong ‘yon?!”
Umiiyak siya, nanginginig, pilit lumalapit. “Please, pakinggan mo muna ako.”
Ngunit bago pa ako makapagsalita, napansin ko ang kakaibang marka sa pulso ng mga sanggol — maliit na gasuklay na buwan.
Ganoon din ang marka ni Lydia, mula pagkabata.
“Saan mo sila nakuha?” tanong ko, halos pabulong.
Tumingin siya sa akin — at sa boses na nanginginig, sinabi niya ang mga salitang tumusok sa kaluluwa ko:
“Hindi sila sa mundong ito, David… at hindi ko sila ipinanganak.”
Ang Katotohanan
Bigla silang tumigil sa pag-iyak.
Sabay nilang itinagilid ang mga ulo, at tumitig diretso sa akin.
Ang mga mata nila — malalim, malamig, at parang nakatingin hindi sa mukha ko, kundi sa kaluluwa ko.
Lumapit ako nang dahan-dahan, nanginginig ang kamay ko.
“Ano ‘tong pinasok mo, Lydia?”
Ngunit sa halip na sagutin, lumuhod siya sa harap ko, umiiyak nang buong lakas.
“Pasensya na! Hindi ko sinasadya… Hindi ko alam kung paano nangyari!”
“Ano ang hindi mo sinasadya?” galit kong sigaw. “Sino ang ama nila?”
At doon bumagsak ang katotohanan.
“Anak sila ng kapatid mo.”
Parang huminto ang lahat ng tunog sa paligid.
Hindi ko na narinig ang sarili kong paghinga.
“Ano’ng… sinabi mo?”
Niyakap niya ang sarili niya, nanginginig. “Nagkamali ako. Umalis ka, mag-isa ako. Siya lang ang nandiyan. Hindi ko alam kung paano…”
Ang bawat salita niya ay parang kutsilyong humihiwa sa loob ko.
Lumabas ako ng bahay, bitbit ang kirot, habang sa loob ay maririnig pa rin ang mahihinang iyak ng mga bata.
Tatlong Linggo Pagkatapos
Simula noon, hindi na ako mapakali.
Gabi-gabi, naririnig ko ang mga yapak ng bata sa sahig, kahit ako lang mag-isa sa bahay.
May mga tawa sa dilim, may mga mahinang katok sa pinto.
Kapag binubuksan ko, wala naman tao.
Hanggang isang gabi — nakita ko sila.
Sa ilalim ng puno ng mangga sa compound, nakatayo ang dalawang bata. Basang-basa sa ulan, magkahawak-kamay.
Ang mga mata nila, kumikislap sa dilim.
“Amina?” tawag ko — pangalan ng aking yumaong kapatid na babae.
Walang sagot.
Ngunit sabay nilang iniikot ang ulo nila, mabagal… at mula sa likod ko, narinig ko ang boses ni Lydia.
“David…”
Dahan-dahan akong lumingon.
Nakatayo siya sa likuran ko, putlang-putla, basang-basa, at nakangiti.
“Hindi ka pa nagpaalam.”
Ang Gabi ng Katapusan
Tumakbo ako pabalik sa bahay, pero sinundan nila ako.
Nang isara ko ang pinto, may narinig akong tatlong katok.
Ktok. Ktok. Ktok.
“Daddy…” bulong ng maliit na boses. “Pwede ba kaming pumasok?”
Tinakpan ko ang tenga ko, sumisigaw nang walang tunog.
Hanggang sa lumipas ang gabi — at pagsapit ng umaga, naglakas-loob akong lumabas.
Sa pasilyo, may mga basang bakas ng paa.
Maliit. Dalawa. Papunta sa pinto ng kwarto ko.
Tumakbo ako palabas ng bahay, ngunit bago ako makalayo, napatingin ako sa ilalim ng punong mangga.
May tatlong mababaw na hukay.
Isang pang-adulto. Dalawang bata.
Nanginginig akong lumuhod.
Doon ko nalaman — matagal na silang patay.
Si Lydia.
Ang dalawang bata.
At ang kapatid kong si Amina.
Epilogo
Kinabukasan, natagpuan nila ako sa kama, mahimbing ang mukha, tila payapa.
Walang bakas ng sapilitang pumasok, walang kaguluhan.
Ngunit sa paligid ng kama — may mga basang bakas ng maliliit na paa.
Hanggang ngayon, tuwing gabi ng Biyernes, may mga kapitbahay na nagsasabing naririnig pa rin nila ang tawa ng mga bata, at ang boses ng isang babaeng umaawit ng lullaby na hindi kailanman natapos.
— Ang Wakas —