Iniwan ng lalaki ang kanyang asawa sa ospital, habang masayang bumiyahe sa Europa kasama ang kanyang kabit at anak nito.
Walang kamalay-malay, isang matandang babae mula sa probinsya ang darating—at babaliktarin ang lahat.
Mainit ang tanghali sa Quezon City nang biglang bumagsak sa sahig si Maria, 35 taong gulang. Maputla, payat, at halos hindi na makabangon.
Ang sabi ng doktor, malubhang anemic siya at kailangang manatili sa ospital.
“Bahala ka na diyan,” malamig na sabi ng kanyang asawa, si Roberto, habang inaayos ang mga dokumento para sa “trabaho.”
Pero hindi trabaho ang tinutukoy niya — kundi isang bakasyon sa Europe kasama ang kanyang kabit, si Lara, at ang anak nitong tatlong taong gulang.
Gumastos siya ng halos ₱400,000 para sa biyahe nila, habang si Maria ay nakahiga sa ospital na walang kahit pamasahe pauwi.
Samantala, sa pasilyo ng ospital, tahimik na nakaupo ang anak nilang si Bea, walong taong gulang.
Walang kasama, walang makain, at walang perang pambayad sa matrikula.
Nakiusap si Maria sa kapitbahay na manghiram ng kaunting pera para maipasok pa rin ang anak sa paaralan.
Habang nakatitig siya sa IV sa kanyang braso, ang tanging pumasok sa isip niya:
“Hanggang kailan ko kakayanin ‘to?”
Sa Batangas, naramdaman ni Lola Teresita, ina ni Roberto, ang kakaibang kaba.
Ilang araw na siyang walang balita sa anak at manugang, kaya agad siyang sumakay ng bus papuntang Maynila.
Pagdating niya sa ospital, halos mabitawan niya ang bitbit na bag sa nakita:
si Maria, payat at maputla sa kama;
at si Bea, nakaupo sa sahig, hawak ang kalahating kahon ng gatas na natira pa sa umaga.
“Diyos ko, Maria… ano’ng nangyari?”
Mahinang ngumiti si Maria. “Wala ‘to, Mama. Pagod lang ako.”
Ngunit biglang nagsalita si Bea, inosenteng tinig na parang kidlat sa puso ng matanda:
“Si Papa po nasa Europe, kasama si Tita Lara at ‘yung baby nila.”
Natigilan si Teresita.
Para siyang binuhusan ng yelo.
Kinabukasan, gumawa siya ng desisyon.
Tinawagan niya ang tagapamahala sa probinsya:
“Mang Mario, ipadala mo rito ‘yung tatlong sako ng bigas, ‘yung manok, at ‘yung titulo ng lupa. May kailangan akong ayusin.”
Kinabukasan, dumiretso siya sa bangko at winithdraw ang lahat ng ipon niya — ₱1.3 milyon, perang inipon niya sa loob ng dalawampung taon.
Binayaran niya ang lahat ng gastos sa ospital ni Maria, binili ng gamot, at ipinambayad ng isang taon na tuition ni Bea.
Lumuhod si Maria, umiiyak.
“Mama, bakit niyo ginawa ‘to? Ipon niyo ‘yan, para sa pagtanda niyo!”
Ngumiti si Teresita, hinawakan ang kamay ng manugang.
“Anak, matanda na ako. Pero kayo, kayo ang kinabukasan ng pamilyang ‘to. Anak ko ang nagkasala, pero alam ko kung sino ang may pusong marunong magmahal.”
At sa mahinahong tinig ngunit matalim ang mga mata, idinagdag niya:
“Pag-uwi ng anak ko, ipapakita ko sa kanya kung ano ang ibig sabihin ng kahihiyan.”
Tatlong linggo ang lumipas.
Masayang bumalik si Roberto, bitbit ang pasalubong at larawan ng biyahe.
Pagbukas ng pinto, sinalubong siya ng katahimikan — at ng kanyang ina, nakaupo sa sala, kasama ang opisyal ng barangay at dalawang kapitbahay.
“Ma? Anong ginagawa mo dito?” tanong niya, nakangiti pa.
Inilapag ni Teresita ang isang folder sa mesa.
“Iyan ang titulo ng bahay. Tinanggal ko na pangalan mo. Si Maria na ang may-ari.”
Tahimik ang buong bahay.
“Ang pera mo sa bangko, nailipat na rin sa kanya. At ikaw — mula ngayon, wala na akong anak na nagawang pabayaan ang sarili niyang pamilya.”
Namutla si Roberto. “Ma… bakit niyo ako ganito?”
Tumayo ang matanda, nanginginig ngunit matatag:
“Kasi pinili mong pawiin ang gutom ng iba habang ginugutom mo ang sarili mong anak. Kung may natitira ka pang hiya, umalis ka.”
Lumapit si Teresita kay Maria at Bea, hinawakan ang kamay ng mag-ina.
Sa labas, sumikat ang araw matapos ang ilang linggong ulan.
Ang hangin ay banayad, parang himig ng bagong simula.
“Anak,” sabi ng matanda, “ang langit na ang bahala sa mga marunong magmahal.”
At sa unang pagkakataon, napangiti si Maria nang walang takot.
Dahil kahit iniwan siya ng asawa, hindi siya iniwan ng tunay na pamilya.