Araw-araw sa bayan ng Calamba, may isang matandang babaeng palakad-lakad sa kalsada.
Naka-daster, gusot ang buhok, at may dalang lumang bag na parang walang laman.
Tahimik lang siya—minsan may hawak na piraso ng papel, minsan ay kumakanta mag-isa.
At sa bawat pagdaan niya, ito ang maririnig:
“Ayan na naman si Lolang baliw!”
“Hawakan ‘yung mga bata, baka kagatin!”
“Grabe, kawawa naman… pero nakakatawa rin!”
Ngunit sa bawat tawa, lalo siyang yumuyuko.
Parang gustong maglaho sa mundong matagal na siyang kinalimutan.
ANG LOLANG NAKALIMUTAN NG MUNDO
Siya si Lola Miling, dating guro sa Calamba Elementary School.
Matalino, maayos, at minahal ng marami.
Ngunit sampung taon na ang nakalipas nang masunog ang kanilang bahay.
Kasama sa apoy ang nag-iisa niyang anak.
Mula noon, nagbago ang lahat.
Hindi na siya nag-ayos, hindi na siya lumabas ng bahay — hanggang isang araw,
nakita na lang siyang naglalakad sa kalsada, may bitbit na lumang bag, paulit-ulit na sinasabi,
“Anak ko… nasaan ka na?”
At iyon na ang simula ng mga taong tinawag siyang “baliw.”
ANG MGA TAONG NAGMAMATAAS
Ang mga vendor sa palengke, tinatawanan siya.
Ang mga estudyante, kinukunan siya ng video.
May ilan pang nag-post online:
“Nakakatawa si Lolang baliw! Parang may kinakausap sa hangin!”
Ngunit walang nakakaalam na sa bawat tawag niya sa “anak,”
ang puso niyang sugatan ay pilit pa ring umaasa.
At sa lumang bag na dala niya araw-araw,
nakatago pala ang mga lumang larawan, certificates, at mga liham ng kanyang mga estudyante.
ANG BINATANG UMUWI
Isang araw, dumating sa bayan si Erwin, 26 anyos, isang nurse mula Maynila.
Habang bumibili siya ng pagkain sa tapat ng palengke, napansin niya ang matandang naglalakad.
Parang pamilyar.
Nilapitan niya ito.
“Lola… Miling?”
Napalingon ang matanda.
Tahimik muna, saka dahan-dahang ngumiti.
“Erwin… ikaw ba ‘yung batang hirap magsulat ng ‘R’?”
Ngumiti si Erwin, sabay tulo ng luha.
“Opo, Lola. Ako po ‘yon.”
ANG LUMANG BAG
Dinala ni Erwin si Lola sa karinderya.
Habang kumakain sila, bigla nitong binuksan ang lumang bag.
Sa loob, may mga larawan ng kanyang dating mga estudyante.
Isa roon ang mukha ni Erwin.
Sa likod ng larawan, may nakasulat:
“Si Erwin — pangarap maging nurse. Sana matupad niya ‘yun.”
Napahagulgol si Erwin.
“Lola, natupad ko na po. Nurse na po ako ngayon, dahil sa inyo.”
Ngumiti si Lola, tumutulo ang luha.
“Akala ko, wala nang natira sa mga itinuro ko.”
ANG PAGBABAGO
Dinala ni Erwin si Lola sa ospital.
Ayon sa doktor, may dementia na si Lola, malnourished at pagod.
Kaya gumawa si Erwin ng post sa social media:
“Ito po si Lola Miling — dating guro sa Calamba.
Tinuruan niya kaming magsulat at mangarap.
Ngayon, siya ang nangangailangan ng tulong natin.”
Makalipas ang ilang oras, nag-viral ang post.
Maraming dating estudyante ang nagpadala ng tulong at dumalaw sa kanya.
May mga bitbit na medalya, larawan, at yakap ng pasasalamat.
ANG MULING PAGKILALA
Ilang linggo matapos iyon, ginanap sa munisipyo ang parangal para kay Lola Miling —
bilang “Guro ng Bayan.”
Tumayo siya sa entablado, may medalya sa leeg, at sa gitna ng palakpakan ay mahina niyang sinabi:
“Hindi ko na maalala lahat ng pangalan ninyo, mga anak…
pero lahat kayo, nasa puso ko.”
At sa sandaling iyon, ang mga dating tumatawa sa kanya —
ngayon ay tahimik na umiiyak.
EPILOGO
Makalipas ang ilang buwan, pumanaw si Lola Miling nang payapa.
Sa tabi ng kama niya, may nakapatong na lumang bag —
at isang larawan nilang mag-aaral at guro.
Sa likod ng larawan, may nakasulat sa kamay ni Erwin:
“Hindi bale kung makalimutan mo ako, Lola.
Dahil habang buhay akong mag-aalala sa’yo.”
Ngayon, sa Calamba Elementary School,
may bagong gusali na ipinangalan sa kanya —
🕊️ The Miling Santiago Learning Center 🕊️
At sa bawat batang natututo roon, ito ang leksyon na hindi kailanman malilimutan:
“Huwag kang humusga sa hitsura ng tao.
Baka ‘yung tinatawanan mo ngayon — siya pala ang dahilan kung bakit marunong kang magmahal.” ❤️