Limang taon na kaming kasal ni Rico. May isa kaming anak — si Ella, tatlong taong gulang at laging nakadikit sa akin kahit saan ako magpunta. Sa umpisa, akala ko’y isa akong mapalad na asawa. Mabait siya, responsable sa paningin ng iba, at ang kanyang ina, si Aling Cora, ay laging tinutulungan ako sa pag-aalaga kay Ella.
Pero minsan, ang pinakamagandang imahe sa labas ay may bitak na hindi agad nakikita.
Ang Unang Bitak
Isang gabi, alas-onse na at wala pa rin siya. Nakaupo ako sa sofa, hawak ang kanyang cellphone na naiwan sa kusina. May tumunog na mensahe mula sa numerong walang pangalan:
“Goodnight, love. Bukas ulit tayo ha? Miss na kita.” ❤️
Para akong binuhusan ng yelo. Nanginginig ang mga daliri ko habang binabasa ko ulit, baka nagkamali lang ako ng tingin. Pero totoo — niloloko ako ng taong pinangakuan kong mamahalin habambuhay.
Ang Usapan sa Biyenan
Kinabukasan, hindi ko na kaya. Lumapit ako kay Aling Cora, umaasang ipagtatanggol niya ako. Iyak ako nang iyak habang nagkukwento. Pagkatapos kong magsalita, tahimik lang siya. Kumuha ng tasa ng kape, saka malamig na nagsalita:
“Anak… lalaki ‘yan. Gano’n talaga. Ang mahalaga, umuuwi pa rin sa inyo.”
Nanigas ako.
“Nay, niloloko niya po ako. Paano ko matutanggap ‘yun?”
Ngumiti lang siya, malungkot pero matigas.
“Kung gusto mong buo ang pamilya mo, matuto kang magpatawad. Hindi mo alam, baka ikaw rin ang sisihin ng anak mo kapag iniwan mo siya.”
Parang may humigop sa lakas ko. Umuwi akong walang boses.
Ang Katotohanang Bumagsak Mismo sa Pintuan
Isang hapon, kailangan kong sunduin si Ella sa eskwela. Naiwan kong bukas ang ilaw at aircon, kaya tinawagan ko si Aling Cora na nakatira sa katabing bahay.
“Nay, paki-off po muna ng aircon sa kuwarto namin. Salamat po!”
“Sige, anak, aakyat ako ngayon.”
Makalipas ang ilang minuto, may tumawag — kapitbahay naming si Ate Mar.
“Mira! Bilis! Nahimatay si Nanay Cora sa bahay niyo!”
Pagdating ko, halos manghina ako sa nakita.
Si Aling Cora, walang malay sa sahig ng kuwarto namin.
At sa harap niya — isang batang babae, nagsisiksik palabas ng pintuan, bitbit ang bag at damit.
At siya… siya mismo ang babaeng nasa cellphone ni Rico.
Ang Eksenang Hindi Ko Malilimutan
Ayon sa mga kapitbahay, nakita raw ni Aling Cora ang babae — nakahiga sa kama ko, suot ang isa sa mga daster kong naiwan. Sa likod ng kama, nakasabit pa ang litrato namin ni Rico sa kasal.
Sigaw raw nang sigaw si Nanay Cora bago tuluyang nawalan ng malay.
Ang Pagising at Pagsisisi
Sa ospital, nang magkamalay siya, umiiyak siyang tumingin sa akin.
“Anak… patawarin mo ako. Akala ko dati, ang tunay na asawa, marunong tumanggap. Pero maling-mali ako. Ang anak ko, hindi na marunong mahiya.”
Hindi ako nakapagsalita. Hinawakan ko lang ang kanyang kamay.
“Nay,” mahina kong sabi, “hindi ko kayo sinisisi. Pero ngayon, alam ko na — may mga bagay na hindi dapat tinatanggap.”
Ang Pag-alis
Pag-uwi ko, tahimik akong nag-empake. Kinuha ko lang si Ella at ilang damit. Sa mesa, iniwan ko ang sulat:
“Hindi ko hahayaang lumaki ang anak natin sa tahanang sinira mo mismo. Hindi ko kailangang magtiis para lang masabing buo tayo. Paalam.”
Wala akong luha nang umalis ako, pero ang puso ko, parang naglalakad sa apoy.
Ang Huling Pag-uusap
Ilang araw pagkatapos, tumawag si Rico.
“Mira, may sakit si Mama. Ikaw lang ang hinahanap niya.”
Bumalik ako. Sa ospital, mahina na si Aling Cora, pero nang makita ako, ngumiti siya at mahigpit akong hinawakan.
“Anak… salamat sa pagpunta. Huwag mong tularan ang ginawa ko noon. Huwag kang manatili sa sakit para lang masabing asawa ka pa rin. Lumaban ka.”
Niyakap ko siya nang mahigpit, at doon ko naramdaman — ang yakap na noon ko pa hinihintay.
Ang Bagong Simula
Pagkaraan ng ilang buwan, tuluyang natapos ang kasal namin ni Rico. Wala nang sigawan, walang habulan — puro katahimikan na lang.
Ngayon, ako at si Ella ay nakatira sa isang maliit na inuupahang bahay. Wala mang karangyaan, pero puno ng kapayapaan. Paminsan-minsan, tumatawag pa rin si Nanay Cora, nagpapadala ng mga laruan at pagkain para sa apo. At sa bawat tawag niya, isa lang ang tawag niya sa akin —
“Anak.”
Aral:
May mga aral sa buhay na kailangang masaktan muna bago maintindihan.
May mga “pagtanggap” na kailangang bitawan,
At may mga babae na kailangang masaktan muna — bago tuluyang mamulat sa kung gaano sila kalakas.