Isang araw, isang mahirap na balo ang bumili ng lumang rancho sa halagang sampung piso — ngunit hindi niya inasahan ang laman ng bahay na iyon.
Nang sumikat ang unang sinag ng araw, naglakad si Elena Robles, 53 anyos, sa makitid na daan patungo sa lupang matagal na niyang pinapangarap — isang rancho na nabili niya sa halagang sampung piso lamang. Sa kanyang kamay, mahigpit niyang hawak ang gusot na dokumento ng pagmamay-ari.
“Hindi mo alam ang pinasok mo, Elena,” sabi ng mga kapitbahay. “Walang matinong bahay na ibinebenta sa ganoong halaga.”
Ngunit hindi na siya nakinig. Limang taon na siyang balo, pagod na sa pag-upa sa mga silid na hindi kanya. Gusto lang niya ng isang tahanang matawag na sarili.
Pagdating niya sa lupa, sinalubong siya ng hangin mula sa kapatagan at ng amoy ng tuyong damo. Ang bahay ay gawa sa adobe, may kalawangin na bubong, at mga dingding na may mga bitak na tila ugat ng matandang puno. “Hindi maganda,” mahinang sabi niya, “pero akin ito.”
Ilang oras siyang naglinis. Tinaboy niya ang alikabok, inayos ang pinto, at isinabit sa dingding ang maliit na imahen ng Birheng Maria. Sa pagod, nahiga siya sa banig at napapikit — may ngiti sa labi, may pag-asa sa puso.
Hanggang sa gumalaw ang dilim.
Una, marahang kaluskos sa dingding. Akala niya’y daga lang. Ngunit nang tumama ang sinag ng buwan sa pader, nakita niya ito—isang ahas, makintab, mahabang gumagapang sa tabi ng kanyang ulo. Natigilan si Elena. Hindi siya huminga. Nang tuluyang mawala ang hayop sa bitak, saka lamang siya nakagalaw.
“Normal lang iyan,” bulong niya sa sarili. “Nasa probinsya tayo.”
Ngunit hindi siya nakatulog.
Kinabukasan, binalewala niya iyon. Naglinis, nagwalis, nagplano kung saan siya magtatanim. Ngunit pagsapit ng gabi, muling bumalik ang mga ingay — ngunit ngayon ay mas marami. Nang dumilat siya, lima, anim, pito… dose-dosenang ahas ang gumagapang sa sahig, sa dingding, sa kisame.
Nanginig ang kanyang mga kamay. Hinablot niya ang susi, binuksan ang pinto, at tumakbo palabas. Ang malamig na hangin ng gabi ay humaplos sa kanyang mukha habang ang kanyang puso ay naglalaban sa takot.
Pag-umaga, bumalik siya upang siguraduhin kung hindi ba siya nanaginip. Ngunit ang bahay ay malinis. Walang ahas, walang bakas ng anuman. Napaisip siya. “Hindi ako baliw,” sabi niya. “May nakita ako.”
Kaya’t nagtungo siya sa bayan at kinausap ang matandang tindero roon, si Mang Fidel.
“May gusto lang akong itanong,” sabi ni Elena. “Ano ba ang alam ninyo sa lupang nabili ko kay Don Ramon?”
Tahimik si Mang Fidel. Ibinaba niya ang hawak na sako ng bigas at tiningnan siya nang diretso.
“Ang rancho na iyon,” sabi niya sa mababang tinig, “ay dating pag-aari ng pamilyang nalunod sa balon doon. Simula noon, puno na ng mga ahas ang lupaing iyon. Lahat ng tumira roon… hindi nagtagal.”
Nanlamig si Elena. “Bakit hindi sinabi ni Don Ramon?”
“Sinabi ko nga sa kanya noon,” sagot ng matanda, “pero gusto niyang mawala sa kanya ang sumpang lupa.”
Sa halip na umalis, nagpasya si Elena na lumaban. Bumili siya ng dayap, asupre, at machete. Binalutan niya ng dayap ang paligid ng bahay, pinasok ang bawat bitak ng asupre. “Kung ito’y pugad ng mga ahas, ako ang magiging bagong reyna,” bulong niya.
Ngunit nang sumapit ang hatinggabi, dumating ang tunog na kinatatakutan niya. Sa dilim, bumuhos ang mga ahas mula sa kisame—daang-daang katawan na gumagapang, kumikislap sa liwanag ng buwan. Isa ang humarap sa kanya—malaki, makapal, at tila nakatingin nang direkta sa kanyang kaluluwa.
Hindi siya gumalaw. At sa saglit na iyon, parang may naunawaan siya.
Hindi sila galit. Hindi rin sila mandaragit. Nasa tahanan lang sila.
“Ito ang lugar ninyo,” bulong niya. “Pasensya na.”
Kinabukasan, sa pagsikat ng araw, iniwan ni Elena ang bahay. Dinala niya ang kanyang imahen, isinara ang pinto, at naglakad pabalik sa bayan. Walang takot, walang galit — tanging katahimikan. Sa tindahan ni Mang Fidel, humingi siya ng papel at lapis.
“Isusulat ko kay Don Ramon,” sabi niya.
“Ano ang sasabihin mo?” tanong ng matanda.
“Na hindi ko kukunin pabalik ang pera ko. Pero sa susunod na magbenta siya, sabihin niya ang totoo — na ang rancho ay may mga tagapagbantay na hindi kailanman umalis.”
Pagkatapos ay ngumiti siya nang payapa.
“Hindi ko natalo ang mga ahas,” bulong niya, “pero natutunan kong igalang ang kanilang tahanan.”