Ako si Nestor, at ang aking tricycle na tinawag kong “Pag-asa” ang aking kasama sa loob ng dalawang dekada. Sa edad na limampu’t dalawa, kabisado ko na ang bawat kanto, bawat lubak ng aming probinsya. Ang buhay ko ay simple: pumasada mula umaga hanggang gabi, makauwi nang ligtas sa aking asawa, at may sapat na pera para sa aming hapunan.
Isang Bagong Pasahero
Lunes ng umaga, eksaktong alas-siyete, habang nag-aabang ako malapit sa San Jose Elementary School, lumapit sa akin ang isang batang lalaki. Mga walong taong gulang, naka-uniporme, at may ngiti na para bang kayang liwanagin ang buong kalye.
“Kuya, pwedeng sumakay?” tanong niya.
“Saan ka pupunta, ‘nak?”
“Diyan lang po sa eskwelahan,” sagot niya.
Habang nagbibiyahe kami, hindi siya tumigil sa kwento: sa kanyang paboritong Science, sa kanyang aso na si Bantay, at sa pangarap niyang maging astronaut. Sa bawat salita niya, tila naibsan ang pagod ko sa maagang biyahe.
Bago siya bumaba, inabot niya sa akin ang sampung piso.
“Lima lang po, Kuya. Malapit lang naman.”
“Hindi po, Kuya. Para po sa inyo ‘yan. Pampalamig,” sabi niya bago tumakbo papasok ng eskwelahan.
Dahil sa hindi ko alam ang pangalan niya, tinawag ko siyang “Bunso.”
Isang Munting Kaibigan
Araw-araw, si Bunso ay naroon sa parehong oras, sa parehong kanto. Laging may kwento, laging may dalang kabutihan. Minsan, tinapay; minsan, bote ng juice.
“Naku, Bunso, saan mo kinukuha ‘yan? Baka magalit nanay mo,” tanong ko isang araw.
“Hindi po, Kuya. Sabi po ni Mama, dapat daw po lagi tayong nagbabahagi.”
Sa paglipas ng mga linggo, naging malalim ang aming samahan. Siya ang aking “lucky charm.” Ang bawat biyahe na siya ang unang pasahero ay puno ng ligaya. Ang kanyang mga kwento ang nag-aalis ng pagod sa aking mga kamay at likod.
“Mang Nestor, balang araw,” sabi niya habang nakatingin sa lumang tricycle ko, “bibili po ako ng bago para sa inyo. ‘Yung hindi na maingay at hindi na umuuga.”
Tumawa ako. “Sapat na ang mabuting aral mo, Bunso. Iyan na ang pinakamagandang regalo.”
Ang Pagkawala
Ngunit isang huling Lunes, wala na si Bunso. Naghintay ako, umasa, ngunit wala. Isang linggo, dalawang linggo… tahimik at malamig ang kanto. Nawalan ako ng “swerte” sa bawat pasada.
Hindi ko na matiis. Nagpunta ako sa kanyang bahay: isang simpleng asul na tahanan, may malaking puno ng mangga sa harap. Doon, nakita ko ang puting tolda, mga tao nakaitim, kandilang nakasindi.
Sa ilalim ng tolda, may larawan ng batang lalaki—si Bunso. At sa harap ng larawan… isang maliit na puting kabaong.
Nanlambot ang aking mga tuhod. Ang munting kaibigan ko… wala na.
Lumapit ang kanyang ina, may maga at luhang mata.
“Kayo po ba si Mang Nestor?” tanong niya.
Tumango lang ako, di makapagsalita.
“Ako po ang nanay ni Miguel… ni Bunso,” sabi niya, na may halong lungkot at ngiti. “Lagi po kayong ikinukwento ng anak ko. Gusto sana niyang makita kayo sa huli niyang sandali. Ngunit… hindi na niya kinaya. May leukemia po siya.”
Isang Kaluluwang Nagpapaalala
Nagulat ako. Anim na buwan na pala siyang hindi nakapasok sa eskwelahan. Lahat ng nakikita ko sa kanya, bawat umaga sa kanto… ay espiritu na lamang. Isang batang nag-iisang hiling ay maranasan ang simpleng buhay—ang makarating sa paaralan, makipagkwentuhan, at maiparamdam ang kabutihan niya sa iba.
Naalala ko ang lahat: ang kanyang ngiti, ang mga kwento, ang mga limang piso, at ang huling sinabi niya, “Masarap po ang adobong manok.”
Nang gabing iyon, adobo ang ulam na iniuwi ko sa aking asawa.
Ang Aral
Simula noon, nagpatuloy ako sa pagmamaneho, ngunit nagbago ang pananaw ko. Tuwing dumadaan ako sa kanto ng San Jose, bumubusina ako nang tatlong beses. Isang pagbati. Isang paalala.
Minsan, kapag nag-iisa ako, tila nakikita ko pa rin si Bunso sa likuran, nakangiti, dala ang kanyang baon, sa isang biyaheng walang hanggan.
Natutunan ko na ang mga pasahero sa buhay ay hindi laging may hininga. Minsan, sila ay alaala at espiritu na nag-iiwan ng pinakamahalagang aral: ang kabutihan at pagkakaibigan ay kayang tumawid sa pagitan ng buhay at kamatayan.