Si Maya, ang aking walong taong gulang na anak, ay ang pinakapinagmamalaki ko—matalino, tahimik, at laging may ngiti na nagpapagaan ng aking araw. Ngunit nitong huling mga buwan, ang aking mundo ay binalot ng pangamba. Araw-araw, palaging gabi na siyang umuwi galing sa eskwelahan.
“Maya, bakit laging ganito? Anong pinagkakaabalahan mo at huli kang umuuwi?” ang tanong ko, habang kinukuskos ko ang kanyang buhok.
“May project lang po, Ma. Kailangan tapusin,” ang tugon niya, habang umiiwas ng tingin.
Paulit-ulit. Pero paano magkakaroon ng project araw-araw? Ang kanyang pag-iwas ay nagbigay ng lamat sa aking puso. Bilang isang ina, ang aking trabaho ay protektahan siya, at ang misteryong ito ay nagbigay sa akin ng matinding takot.
Ang Babala ng Guro
Hindi ako mapanatag. Isang hapon, naghintay ako hanggang matapos ang klase at kinausap ko si Gng. Reyes, ang kanyang guro.
“Ma’am, totoo po ba na laging may extra task si Maya? Kasi halos gabi na siyang umuuwi sa bahay,” tanong ko, na punung-puno ng pag-aalala.
Ikinagulat ko ang sagot ni Gng. Reyes: “Wala po, Ma’am. Sa katunayan, si Maya po ang isa sa pinakaunang natatapos sa gawain. Maaga po siyang umaalis ng silid-aralan.”
Huminga ako nang malalim. “Pero saan po siya nagpupunta?”
“Minsan po, napapansin ko, hindi siya dumidiretso. Palagi siyang lumiliko sa kalye patungo sa may lumang kapilya. Madilim po doon at bihira ang dumadaan. Akala ko may kukunin lang, pero halos araw-araw na po niya iyong ginagawa.”
Kinabahan ako. Ang kapilyang iyon ay luma, abandonado, at hindi ligtas. Ano ang ginagawa ng aking walong taong gulang na anak sa ganoong lugar?
Ang Pagsubaybay ng Isang Ina
Nang gabing iyon, habang natutulog si Maya, isinagawa ko ang isang bagay na kailanman ay hindi ko inakalang gagawin: Nilagyan ko ng maliit na tracking device ang tagiliran ng kanyang backpack. Hindi ito paniniktik; ito ay isang panawagan ng pag-ibig na bumabalot sa takot.
Kinabukasan, sinundan ko siya mula sa malayo. Paglabas niya ng eskwelahan, totoo nga. Imbes na umuwi, lumiko siya patungo sa madilim na kalsada ng lumang kapilya.
Tahimik akong sumunod, habang ang puso ko ay humahampas.
Sa likod ng kapilya, sa lilim ng pader, nakita ko sila: Isang grupo ng mga bata, marurumi, payat, at may bakas ng matinding pagod sa kanilang mga mata. Halatang mga bata sa lansangan na walang tirahan.
At sa gitna nila, si Maya.
Ang Regalo ng Walang-Malay na Puso
Nakaluhod siya, binubuksan ang kanyang lunch bag. Inilabas niya ang kanyang baon—sandwich, saging, at isang maliit na tetra pack ng gatas. Isa-isa niya itong ibinigay sa mga bata.
“Hati-hati po kayo, ha? Bukas, magdadala ulit ako,” ang marahan niyang sabi habang nakangiti.
Hindi ko napigilan ang pag-iyak. Lahat ng aking pagdududa, galit, at pag-aalala ay biglang naglaho at napalitan ng matinding paghanga.
“Maya…” bulong ko.
Nagulat siya. Agad siyang lumingon, takot ang sumalubong sa akin. “Ma? Patawarin mo po ako… Ayoko sanang sabihin kasi baka pagalitan mo po ako at bawal na akong pumunta rito.”
Lumuhod ako, niyakap siya nang mahigpit. “Bakit mo ito ginagawa, anak?”
Ngumiti siya. “Kasi po, Ma, naaalala ko nung minsan tayo rin po. Wala tayong pera, pero binigyan tayo ng pagkain ni Tita sa tindahan. Sabi ninyo po, kapag may sobra tayo, ibahagi natin sa iba.”
Ang aking anak, na akala ko ay may itinatagong masamang sekreto, pala ay gumagawa ng isang kabutihan na higit pa sa kayang gawin ng maraming matatanda.
Ang Bagong Misyon
Sa gabing iyon, pinatawad ko ang sarili ko sa pagdududa. Ang tracking device ay nagturo sa akin ng isang bagay na mas mahalaga kaysa sa lokasyon—ang direksyon ng busilak na puso ng aking anak.
Kinabukasan, bumalik ako sa kapilya, hindi na bilang isang tiktik, kundi bilang isang katuwang. Dala ko ang mga pinamiling pagkain, tubig, at mga lumang damit.
“Ako ang nanay ni Maya,” sabi ko sa mga bata. “Magtutulungan tayo.”
Ang ginawa ni Maya ay hindi nagtapos sa pagbibigay ng baon. Ang kanyang maliit na kabutihan ay naging inspirasyon sa aming komunidad. Ang mga magulang at guro ay nagsimulang sumama. Ang dating madilim na kapilya ay naging sentro ng pag-asa.
Sa huli, ang pagiging ina ay hindi lang tungkol sa pag-iingat sa ating mga anak; ito ay tungkol sa pagpapalaya sa kanila upang ituro sa atin kung paano maging mas mabuting tao.